اعتبار اسنادی گردان
اعتبار اسنادی گردان[1] یا تنخواه یا چرخشی یا تجدید شونده معمولاً زمانی استفاده می شود که یک رابطه مستمر تجاری بین خریدار و فروشنده برقرار است و برای طرفین این رابطه تجاری چه از لحاظ زمانی وچه از لحاظ هزینه به صرفه نیست که برای هریک از معاملات فی ما بین یک اعتبار اسنادی جداگانه گشایش نمایند. بنابراین با افتتاح یک اعتبار اسنادی گردان به نفع ذینفع، وی می تواند چندین مرتبه ازآن استفاده کند. بدین صورت که بانک گشاینده اعتبار گردان متعهد می شود که هرزمان اسناد حمل بدون مغایرت با متن اعتبار از سوی ذینفع ارائه شود این بانک مبلغ اعتبار برابر با اسناد را به ذینفع پرداخت نماید بدون اینکه نیاز باشد برای معامله بعدی اعتبار دیگری گشایش شود. البته چون این نوع اعتبار اسنادی بار ارزی زیاد ونامحدودی را برای بانک گشاینده اعتبار به همراه دارد به منظور تحدید آن دفعات مجاز برای استفاده درج می گردد. مثلاً 10 مرتبه در یک سال از تاریخ گشایش اعتبار اسنادی. در این صورت ذینفع اعتبار گردان ظرف 1سال می تواند 10 بار با ارائه اسناد به بانک کارگزار یا گشاینده نسبت به اخذ وجه اقدام نماید و بانک موظف است مبلغ کسر شده از اعتبار را مجدداً تا سقف مبلغ اولیه شارژ کند. طبیعت این نوع اعتبار اسنادی ایجاب می کند که حاوی ترم پرداخت دیداری باشد. این نوع اعتبار اسنادی به واسطه ی مزایایی که دارد در عرف بانکی متداول است ولی در مقررات متحدالشکل اعتبارات اسنادی(یو سی پی600) اشاره ای به آن نشده است.[2] شعب ارزی بانک های ایران طبق آخرین مقررات ارزی جاری ابلاغ شده مجاز به گشایش اعتبار اسنادی تنخواه می باشند و نیازی به اخذ مجوز از بانک مرکزی ندارند.[3]
- اعتبار اسنادی قابل انتقال،اعتبار اسنادی غیر قابل انتقال
اعتبارات اسنادی ممکن است قابلیت انتقال داشته باشند. بنابراین اعتبارات اسنادی از جهت قابلیت انتقال به غیر به اعتبار اسنادی قابل انتقال[4] و اعتبار اسنادی غیر قابل انتقال[5] تقسیم می شوند. به این مفهوم که ذینفع اعتبار می تواند اعتبار اسنادی را به شخص یا اشخاص دیگر به صورت جزیی یا کلی منتقل کند. در این شرایط ذینفع می تواند اعتبار را فقط در یک مرحله منتقل نموده مگر اینکه در اعتبار بیش از یک مرحله مجاز باشد. دلایل استفاده از اعتبار اسنادی قابل انتقال ممکن است این موارد باشد: 1. قسمتی از کالا توسط تولید کننده دیگری ساخته شود. 2. فروشنده به صورت واسطه باشد و شرکت دیگری کالا را تولید نماید. در مقررات متحد الشکل اعتبارات اسنادی قید شده است که اعتبار اسنادی غیر قابل انتقال است مگر خلاف آن به صراحت ذکر شده باشد.[6]
- اعتبار اسنادی اتکایی
اعتبار اسنادی اتکایی[7] به اعتباری اطلاق می شود که ذینفع آن را به بانک کارگزار به عنوان وثیقه ارائه داده و آن بانک نیز با اتکای اعتبار اسنادی ارائه شده، اعتبار دومی را به تقاضای ذینفع می گشاید. اعتبار اسنادی اتکایی در شرایطی مورد استفاده قرار می گیرد که امکان گشایش اعتبار اسنادی قابل انتقال وجود نداشته و یا ذینفع نمی خواهد که خریدار، سازندگان اصلی را شناسایی کند. ضوابط و شرایط اعتبار اسنادی اتکایی نیز همانند اعتبار اسنادی قابل انتقال حاوی نکات مهمی است که در فصل سوم تشریح خواهد شد.
- اعتبار اسنادی سبد خرید[8]
اعتبار اسنادی قابل انتقال و گردانی است که معمولاً شرکت های خریدار در یک کشور به نفع نمایندگان فروش خود در کشور فروشنده کالا افتتاح می نمایند. نظر به اینکه خریدار مایل به خرید انواع و اقسام کالاهای مورد نیاز بوده و از طرفی مایل نیست کل مبلغ اعتبار را در اختیار نماینده خود قرار دهد به نفع نماینده خود اعتبار قابل انتقال و گردانی را افتتاح می کند تا وی در کشور فروشنده بتواند اعتبار مذکور را به نفع فروشندگان کالا منتقل نموده و کالای مورد نیاز را خریداری کند.[9]
- اعتبار اسنادی پوششی[10]
هنگامی که قرار باشد بانکی اسناد یک اعتبار اسنادی را که توسط بانک دیگر صادر شده معامله یا قبول و یا پرداخت نماید ولی بانک گشاینده اعتبار نزد بانک پرداخت کننده حساب نداشته باشد و متقابلاً بانک پرداخت کننده نزد بانک گشاینده دارای حساب نباشد به عبارتی این دو بانک پیش از این هیچ گونه ارتباط بانکی با یکدیگر نداشته اند، می بایست بانکی که هر دوی آن ها نزد آن دارای حساب هستند نقل و انتقال مالی بین دو بانک گشاینده و پرداخت کننده را پوشش دهد. بنابراین بانک ثالثی که این پوشش را انجام دهد بانک پوشش دهنده نام دارد. قبل از نشریه شماره 290 اتاق بازرگانی بین المللی روال این گونه بود که بانک پرداخت کننده به هنگام درخواست پوشش اسناد معامله شده از بانک پوشش دهنده یک گواهی به همراه درخواست پوشش خود ارسال دارد مبنی بر این که اسناد مطابق شرایط اعتبار ارائه شده و معامله گردیده است و بانک پوشش دهنده بر آن مبنی پوشش را انجام دهد. به این گواهی تطابق[11] گفته می شود. اما در نشریه شماره 600 طبق بند ب ماده 13 بانک ها از درخواست چنین گواهی بر حذر شده اند و لذا معمولاً درخواست پوشش به صورت ساده براساس تقاضای کتبی یا تلگرافی بانک معامله کننده اسناد از بانک پوشش دهنده انجام می پذیرد.[12]
[1] . Revolving Letter of Credit
[2] . زمانی فراهانی،ص43
[3] . بخشنامه شماره 1087/60 مورخ 17/5/83 بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
[4]. Transferable Letter of Credit
[5]. Non Transferable Letter of Credit
[6] . شرایط و احکام انتقال اعتبار اسنادی به تفصیل در فصل سوم بیان خواهد شد.
[7]. Back to Back Letter of Credit
[8]. Shopping-bag Credit
[9] . مزینی و مهاجری تهرانی،همان، ص203
[10] . Clean Reimbursement Credit
[11] . Certificate of Compliance
[12]. مزینی و مهاجری تهرانی،همان، ص 198
لینک جزییات بیشتر و دانلود این پایان نامه:
بررسی آثار و احکام حقوقی اعتبارات اسنادیِ قابل انتقال و اتکایی در حقوق تجارت بین الملل