- ویژگی های کارکردی نهاد خانواده
خانواده مطلوب در بخش کارکردی نیز از مشخصه های خاصی بهره می برد که موجب تمایز خانواده آرمانی می شود. کارکرد در بیان کارکرد گرایی، تاثیری است که پدیده های اجتماعی از خود بر جای می گذارند. این آثار، نتیجه و دستاورد «ساختارها» هستند.
2-7-1- مشروعیت بخشی به فرزندان:
تامین پدر شرعی برای فرزندان، ویژگی کارکردی دیگری است که خانواده زن وشوهری ایفا می کند. در واقع، اهمیت این کارکرد به دلیل نتایج و آثار اجتماعی آن است که هویت بخشی به افراد، انتقال منظم ارث،و تداوم نظام خویشاوندی، از جمله مهم ترین آنها به شمار می آیند.
کودکان نامشروع، مشکلات فراوانی برای جوامعی که روابط آزاد جنسی را تزویج کرده اند به وجود آورده و افزایش قابل توجه تعداد این فرزندان، موضوعی است که توجه بسیاری از جامعه شناسان را به خود معطوف کرده است. افزایش شمار فرزندان نامشروع، تا حدودی ناشی از تغییر نگرش ها و باورها درباره رابطه جنسی پیش از ازدواج و زندگی مشترک بدون ازدواج است. به نظر می رسد اتخاذ تدبیرهایی در زمینه کاهش روابط جنسی خارج از چارچوب ازدواج، تنها راه حل معقول و منطبق با ارزش های اسلامی برای مشکل فرزندان نامشروع است.
ابوحمزه می گوید: خدمت امام علی بن الحسین بودم که مردی خدمت آن جناب آمد و گفت: ای ابا محمد! من گرفتار زنان هستم، روزی زنا می کنم و روزی روزه می گیرم. آیا این روزه کفاره گناه آن روز می شود؟
امام فرمودند: «محبوب ترین کارها نزد خداوند آن است که مردم از وی اطاعات نکنند و معصیت ننمایند. زنا نکنید و روزه هم نگیرید. » امام باقر در آنجا حاضر بود. دستش را گرفت و فرمود: «کار دوزخیان را می کنی و امیدوار هستی وارد بهشت گردی!» (کلینی، 1365، 5: 24)
فرزند متولد شده از زنا، پدر شرعی و قانونی ندارد و در نتیجه، از شبکه خویشاوندی و تربیت صحیح بی بهره خواهد بود.
2-7-2- . جلوگیری از انحرافات اجتماعی:
کنترل اجتماعی، یکی از ویژگی های کارکردی مهم نهاد خانواده آرمانی است که از راه نظارت خانواده بر رفتار اعضا تحقق می یابد. البته با توجه به رواج بینش های فردگرایانه و آزاد خواهانه در جوامع غربی، از نقش خانواده در کنترل مستقیم رفتار همسران به شدت کاسته شده است.
کنترل مستقیم هر یک از دو زوج بر رفتارهای طرف مقابل، به ویژه رفتارهای جنسی خارج از چارچوب ازدواج، امری است که در بسیاری از فرهنگ های گذشته و حال به چشم می خورد؛ هر چند به دلیل عواملی مانند قدرت بیشتر مردان و نقش های جنسیتی متفاوت زن/و شوهر، این کنترل، بیشتر از جانب مردان نسبت به زنان اعمال شده است.
خانواده، گذشته از کنترل مستقیم، به طور غیر مستقیم و از راه ایجاد فضایی همراه با آرامش و امینت جامعه پذیری و ارضای نیازهای جنسی و عاطفی همسران نیز انان را از گرایش به کجروی باز می دارد.
بی تردید ضعف نهاد خانواده، اگر یگانه عامل شیوع بی سابقه انحرافات جنسی تلقی نشود، بی تردید مهم ترین و اصلی ترین عامل است و جهان غرب هزینه بسیار سنگینی در برابر برخی آزادی های موهوم جنسی پرداخته است. (بستان، 1385، 25)
نیز کنترل اجتماعی، به عنوان یکی از ویژگی های کارکردی مهم خانواده مورد توجه قرار گرفته و به نقشی که زن و مرد در نهاد خانواده در کنترل یکدیگر دارند، اشاره شده است.
امام صادق(ع) می فرمایند: «هرگاه یکی از دامادهای امام سجاد به منزل وی می رفت و بر حضرتش وارد می شد، اما عبای خود را از دوش بر می گرفت و برای او پهن می نمود تا روی آن بنشیند. سپس به داماد خود می فرمود: «خوش آمدی؛ که تو هم تامین کننده هزینه های خانواده خود و هم نگه دارنده ناموس خود ارزیاب شر هواهای نفسانی و اجانب هستی.» (رنجبر، 1380، 225)