درمان اختلالات روانی با ورزش
اثرات مثبت ورزش بر خلق موجب علاقه مندی بیشتر پژوهشگران به استفاده از ورزش برای درمان اختلالات روانی شده است. مقاله حاضر، اختصاص به مروری بر پژوهش های موجود در این باره دارد. بیشتر پژوهش ها در این زمینه در مورد درمان افسردگی است. چهارده پژوهش در مورد افسردگی که هر یک دارای گروه کنترل نیز بودند مورد بررسی قرار گرفتند و همه آنه نشان دادند که ورزش، درمانی موثر بر افسردگی خفیف تا متوسط است. ورزش از دارونما موثرتر است و در مقایسه با روان درمانی فردی وگروهی نیز، روش نسبتاً مطلوب‌تری به نظر می رسد. نتایج پیگیری‌های به عمل آمده در یک سال بعد، حاکی از بقای ثمربخشی درمان است به ویژه اگر فعالیت های ورزشی منظم تا حدودی ادامه یافته باشد.
سه بار دویدن در هفته، برای درمان «اختلال وحشتزدگی» کم اثرتر از درمان به وسیله دارو اما موثرتر از دارونما بود. ورزش برای «اختلال اضطراب منتشر» و «هراس از مکان های باز» بدون اختلال وحشتزدگی اثرات مشابهی دارد که ثمربخشی آن تا یک سال بعد هم باقی است. بنابر برخی از پژوهش ها، برای افراد معلول ناشی از فرآیند رشد برنامه های ورزشی مفید به نظر می رسند و می توانند موجب کاهش رفتارهای قالبی و مخل شده، عملکرد فرد را برای انجام کارها افزایش دهند. همچنین، ورزش می تواند به بیماران اسکیزوفرنیک یاری رساند. بررسی های متعدد بر گروههای مورد مطالعه متعاقب تمرین های ورزشی دلالت بر کاهش افسردگی، کاهش علامات پسیکوتیک، کاهش بیقراری، و بهبودی قابلیت ها و توانایی های اجتماعی دارند.
نویسندگان این مقاله پیشنهاد می کنند که درمانگران علاقه‌مند به درمان با ورزش به منظور هماهنگ کردن این نوع درمان با ملاحظات پزشکی، با پزشکان و فیزیولوژیست‌های ورزش مشورت کنند.
Thachuk, G.A., & Martin, G.L. (1999).
Exercise therapy for patients with psychiatric disorders: Research and clinical implications. Professional Psychology: Research and Practice, 30, 275-282.
علی اکبر عباس گرمرودی
درمان استرس با یوگا
این اتفاقی نیست که یک علم باستانی مانند یوگا به مقابله با پریشانی دوران جدید بر می خیزد. صاحبان بصیرت هند باستان تشخیص داده اند که علم یوگا، که دنیای متمدن آن را فراموش کرده است وسیله ای برای بقای انسانیت خواهد بود. آنها با خرد خود این علم باستانی را برای هزاران سال نگه داری کردند تا که امروز روشن کنند روح باشد. آنها نیز مانند پارام هامسا، ساتیاناندا ساراسواتی «آماده کردن یوگا برای مردم»، و «مردم برای یوگا» را ماموریت اصلی زندگی خود قرار داده اند.
(ساتیاناندا)
سوامی- جی بخش عمده زندگی روحانی خود را برای تبلیغ خانه به خانه و ساحل به ساحل یوگا اختصاص داده است. امروز یوگا یک جنبش جهانی است و همان گونه که او پیش بینی کرده، فرهنگ فردا خواهد شد.
سوامی جی زمانی که هنوز در آشرام زیر نظر سوامی شیوانانداجی- مهاراجی بود، تکنیک های یوگانیدرا او مراقبه را بر پایه سیستم فلسفی عملی و نظری تانتراهای باستانی به وجود آورد. اکنون نزدیک 20 سال است که این تمرین ها به طور موثری برای درمان تعدادی از بیماری ها، به ویژه آنهایی که با استرس ارتباط دارند، به کار می روند سودمندی تمرین یوگانیدرا در درمان فشار خون، بیماری های قلبی، زخم‌های دستگاه گوارش، اضطراب، تنش، و برخی دیگر از مشکلات روانی بسیار چشم گیر بوده است.
در واقع برای تمام اختلالات مربوط به استرس، یوگا، درمانی منحصر به فرد و استاندارد است. یوگا برای اولین بار در دنیای پزشکی مقبولیت پیدا کرده زیرا تمرینات آن درمان را فراتر از چاقوی جراحان تا عمق ناخودآگاه برده است.
امروزه چون بشر با اثرات فزآینده استرس روبه‌رو است، تکنیک هایی مانند بیوفیدبک به تنهایی یا همراه با مراقبه نمی توانند به انتظارات دنیای پزشکی جواب دهند. با پیش رفت زندگی تنها افراد پر مشغله و حرفه ای با اثرات استرس رو به رو نخواهند بود، بلکه همه آدم های معمولی نیز بدان دچار خواهند شد. ولی هیچ گونه درمان پزشکی موثری در مقیاس کلان بیماری وجود ندارد.
(ساتیاناندا)
تجسم این موضوع که آدم های دور و اطراف مان خود به خود- مانند سفید شدن مو- قربانی استرس می شوند، ناراحت کننده است. در حال حاضر بالا بودن فشار خون و زخم های دستگاه گوارش را به عنوان بیماری های بالای 40 سال می شناسیم. به زودی استرس نیز به این فهرست اضافه خواهد شد.
اکنون یوگا راه ایده آل مقابله با استرس را عرضه می کند؛ چه به عنوان پیش‌گیری، چه به عنوان درمان پس از وقوع. مطالعات و پژوهش های متعددی که در هند و خارج از آن صورت گرفته موثر بودن درمان یوگا را، به ویژه در موارد اختلالات مربوط به استرس، نشان داده اند. یوگا به عنوان درمان استاندارد برای بسیاری از بیماری هایی که علم پزشکی جدید فقط نشانه های بیماری را مشخص نموده مورد استفاه قرار گرفته است. تخمین زده می شود که در حدود 90 درصد از بیماری ها از استرس سرچشمه می گیرند و بیش تر بیماری‌هایی که قلب، عروق، فشار خون، دستگاه گوارش، و خواب را درگیر می کنند برخاسته از استرس هستند. امروزه حتی برای ریشه‌‌یابی سرطان نیز استرس را بررسی می کنند.
(ساتیاناندا)
دنیای پیرامون ما بیش از پیش استرس‌زا می شود، لذا همه باید زندگی کردن با آن را فرا بگیریم. هر روز بحران جدیدی ظاهر می شود که تمدن را به سکون تهدید می کند. آیا برای سازگاری با بحران هایی با چنین طبیعتی مجهز شده ایم؟ همه نگران آن هستیم که کودکان ما زمانی که بزرگ شدند چه وضعیتی خواهند داشت، اما آیا آنها را برای رو به رو شدن با آینده به اندازه کافی آماده می کنیم؟
(ساتیاناندا)
فقط یوگا به عنوان علم باستانی تن، روان، و هیجان، بهترین انتخاب را برای مقابله با این آمیخته عاطفی تن و روان پیشنهاد می کند. لذ باید یوگا را مانند مسواک زدن به کودکان بیاموزیم و آن را بخشی از بهداشت فردی روزانه قرار دهیم. تنها پذیرش و اشتیاق به تمرین لازم است. حتی تمرینات ساده ای چون «سلام بر خورشید»، «تصفیه شبکه روانی»، «کنترل تنفس» که عادت به انجام آنها می تواند به طور موثر در تغییر جهت از بیماری به سلامتی موثر باشد و مردم را قادر سازد که به طور طبیعی با استرس سازگاری کنند، به گونه ای که استرس بخشی از زندگی آنها شود.
در این کتاب سعی شده است که در حد ممکن اثرات تمرینات یوگا بر قسمت های مختلف آناتومی، روان، و آگاهی به روشنی بیان شود. استفاده از واژه های پزشکی اعتبار کافی را برای فهم ترکیب تن- روان فراهم می آورند.
(ساتیاناندا)
اساس فرضیه ها و تمریناتی که به آنها اشاره شده، برنامه درمان استرس است که به طور مرتب توسط سوامی ها در مدرسه یوگای بیهار اجرا می شود. این برنامه ها در میان مسئولان دولتی و شرکتهای خصوصی سراسر کشور هند طالبان زیادی دارد.
بسیار خشنود کننده است که تعدادی از مجتمع های صنایع پیش رو، یوگا را برای درمان استرس به کارمندان خود معرفی کرده اند. بعضی از آنها این دوراندیشی را داشته اند که از میان کارمندان، داوطلبانی را که تمرینات یوگا را فرا گرفته اند برای برنامه های مداوم درمان استرس در مجتمع های خود انتخاب کنند. به طور مشخص می توان از شرکت باهارات، برای بواری هندوستان، شرکت نفت هندوستان، کمیسیون نفت و گاز طبیعی و شرکت تلکو نام برد.
(ساتیاناندا)
در پی آن قسمت از رسالت سوامی جی. مدرسه یوگای بیهار گرایشی علمی را برای درمان استرس پدید آورد که آمیخته ای از روش های تشخیصی جدید و گرایش های بالینی است. روش‌های یوگا امیدی برای درمان رنج های بشریت شده اند.
علم پزشکی باید به این مسئله در یک مقیاس کلی نگاه کند و نظر بدبینی را در رابطه با درمان هایی که تاثیر آنها ثابت شده اند رها کند؛ البته نه صرفاً به دلیل این که به دنیای ما تعلق ندارند، مورد قبول واقع نمی شوند.
(ساتیاناندا، 1377، ص17)
کلاشا- منبع استرس
سیستم یوگا به دو بخش اصلی هاتایوگا و راجایوگا تقسیم می شود. اولی بخش مربوط به کنترل تنفس است و دومین بخش به سیستم عملی پیش رفته یوگا مربوط می‌شود، که درباره کنترل نیروهای عظیم روانی عمل می کند. پتانچلی، پدریوگا، در سوتراها به پنج مانع که روان ر ادر تسلط دارند اشاره می کند، که عبارت اند از نادانی، نفس، آز، تنفر، و دل بستگی و آنها را حجاب می داند. کلاشاها فیزیولوژیک نیز بر بدن می گذارد.
میدان های انرژی در بدن
حالا بیایید بدن را مطالعه کنیم. طبق هاتایوگا دو نیرو در بدن وجود دارند به نام های ایدا (Ida) و پینگالا (Pingala). آنها معرف خورشید و ماه، شیوا و شاکتی، یا آگاهی و حیات اند. این دو مجرا در سراسر بدن جریان دارند و در پزشکی جدید به نام‌های سیستم های عصبی سمپاتیک و پاراسمپاتیک شناخته می شوند.
مسئول تمام ترس ها، اضطراب ها، و هیجان های انسان اند و هدف راجایوگا کنترل و اصلاح این موانع توسعه ذهن است.
سیستم یوگا و تانترا تلاش می کند تا استرس را که با نیاز پیش رفت تمرینات عالی تضاد دارد از بین ببرد.
راجایوگا می گوید: ذهن را کنترل کنید تا پرانا کنترل شود، آنگاه موفق می شوید بین نیروی فیزیکی و روانی (پنگالا- ایدا) تعادل ایجاد کنید. هاتایوگا نظری دیگر دارد: پرانا را کنترل کنید تا ذهن کنترل شود. در هر صورت این کنترل ایجاد آرامش می‌کند.
تانترا توصیه می کند که سعی نکنید نیروهای منفی ذهن را کنترل کنید. تلاش شما باید در جهت اجرای کریاها، اجاپا جاپا، و یوگانیدرا باشد تا بدون مواجهه مستقیم ب ذهن، به آرامش واقعی برسید. از میان تمامی تمرینات راجایوگا تنها یوگانیدرا را به عنوان یک روش قدرتمند برای از بین بردن و ریشه کن کردن استرس پیشنهاد شده است.
(ساتیاناندا، 1377، ص23)