دنیای مد ایرانیان به خصوص نسل سوم که با فضای فناوری اطلاعات و ارتباطات هزاره سوم هم آغشته شده، هم از نظر محتوا و شکل، زمین تا آسمون با مد نسلای ده های قبل ایرانیا فرق داره.
ما ایرانیای نسل جدید، غرب زده تر از نسل قبل شدیم؟ به چه دلیل به تمدن چند هزار ساله نوشته شده می بالیم و مد غربی و غذای غربی و زبون فرنگی حرف می زنیم؟
از دنیای مد ایرانیان سخن می گیم….
از ایرانیان نسل امروز. از ایرانیان نسل اینستاگرام و فیس بوک. از ایرانیان عاشق آنتلالیا و مارماریس و بیگانه از تبریز و سوباتان. از ایرانیایی که مقام اول جراحی بینی در دنیا رو دارن، موضوعی که امروزه به آفت پزشکی تبدیل شده و شبکه های خبری دنیا رو از انقلاب جراحی زیبایی در ایران معاصر بین نسل جوون کشورمون متعجب ساخته تا حدی که نشریه معتبر فورچون از حمله در حال افزایش برنده های مد و لباس غربی به سمت بازار ایرونی در سالای گذشته به دلیل تغییر سبک زندگی و مد ایرانیان خبر میده و گاردین از اون به عنوان ارتش مدل ایران نام می بره.
(گزارش جدید نشریه گاردین از ارتش مدلا در میان نسل جدید ایرانیان- آوریل ۲۰۱۶)
نیویورک تایمز در مقاله ای با عنوان فروش اجناس لاکچری در ایران، از فروش بالای برنده های مطرح دنیای مد و بلسا جهان در ایران از جمله Roberto Cavali وسیله حیرت زدگی کرد.
(گزارش نیویورک تایمز از فروشگاه های روبرتو کاوالی، برند مطرح مد و لباس ایتالیایی در ایران)
نشریه دیلی میل انگلیس چند هفته پیش در گزارشی نوشت که اینستاگرام و دنیای آیفونا در حال تغییر دادن فرهنگ مد و لباس ایرانیان نسل امروز هستد. بحث ای که به نظر می رسه خیلی بعید نیس و نمادهایی از ان رو در کوچه و خیابون شهرا میبینیم. نمادهایی از فرهنگ تغییر یافته محصول دنیای صفر و یه ها.
(تقابل سنت و مدرنیسم در سبک مد و لباس نسل امروز ایرانیان- تصاویر اریک لافورگه- عکاس فرانسوی از ایران ۲۰۱۵)
مهم نیس که شما دهه شصتی هستین یا دهه هفتادی یا حتی دهه هشتادی. مهم نیس که شما در بالای شهر تهران هستین یا در خیابونای شیراز و اهواز و تبریز و حتی روستای قرن آباد زندگی می کنین. حالا دیگه اهمیتی نداره که واسه کدوم نسل و دیار هستین! هر جا که باشین، دسترسی شما به فضای مجازی و پاساژای سر به فلک کشیده عریض و طویل ظرف چند دقیقه یا چند ساعت جفت و جوره. دنیای مجازی و پاساژ گردیای ایرانیان در سراسر جهان، تاثیر زیادی روی مد و لباس اونا داشته و ما امروزه تماشاگر تفاوتای گسترده بین مد و لباس ایرانیان نسل سوم با ایرانیای اوایل انقلاب هستیم.
هر چند تغییر نسل، همیشه به تغییر پوشش هم همراه س،اما به نظر می رسه واسه ما ایرانیا، این تغییر به صورت تغییری اساسی انجام شده و مختصات مد و لباس ما رو به کلی از این رو به اون رو کرده.
(تصویر گزارشگر فرانسوی دیلی میل که درباره مد ایرانیان، سال گذشته به کشورمون سفر کرده بود)
حالا دختر و پسرهایی رو در سراسر کشور میبینیم که نوع پوشش لباس و سبک آرایش مو و صورت اونا، خیلی متفاوت با فلان سلبریتی یا گروه هنری در فلان کشور دنیا نیس.
دنیای مد و لباس، سبک زندگی ما ایرانیا رو هم به طور اساسی در برابر تغییرات کلی کرده. لباسای تنگ و بعضی وقتا خلاف شرعی که بعضیا به دنبال همراستا شدن با فشن ویکای پاریس و لندن بر تن می کنن و در خیابونا جولان میدن، نه با فرهنگ اصیل ایرانیان در ترازه و نه عرف جامعه اینجور سبک پوششی بی ارزش رو پسند می کرد.
(مد واسه سلفی و سلفی واسه اینستاگرام، بخشی از سبک زندگی مد و لباس ایرانیان نسل جدیده)
هر چند هرکی آزاده هر جور که دوست داره، با رعایت شئونات جامعه ، آرایش کرده و لباس بپوشه، اما بعضی وقتا مشاهده می شه که بعضی از مد زده های غرب گرا، کور کورانه هر لباسی رو که فلان گروه دست دوم و سوم در فلان کشور غربی بر تن می کنن، در مهمانیا و بعضی وقتا مکانای عمومی بر تن کرده و جولان میدن تا بقیه اونا رو تماشا کرده و سلفی بگیرن و در اینستاگرام، به جنبش یهوییای تیپ گرای روز! ملحق شن. این داستان بخشی از مردمون روزگار ماست! داستانی که تلخی و شیرینی اون هر چی باشه، واقعیتی از دنیای مد ایرانیاان نسل دیجیتال رو نشون میده. نسلی که فضای مجازی، نسل معتاد دیجیتال رو واسه ایرانیان به ارمغان آورده و خوابا رو کم و ذهنا رو خسته مارک و برنده ها و تیپا کرده!
(تصویری از گزارش دیلی میل درباره مد نسل جوون ایرونی با حراجیای در حال افزایش بینی در میان دختران ایران)
(هزینه ارزون جراحی بینی در ایران، صدها هزار دختر ایرونی رو در ۲ دهه گذشته به سمت این حراجی زیبایی جهت داد)
به هر حال، دنیای مد ما ایرانیا امروزه خیلی زیاد به گروه های تلگرام و فیس بوک و اینستاگرام پیوند خورده. بعضی از گروه های تلگرام که مجاز نیستیم اسم اونا رو ببریم، لباسایی رو تبلیغ می کنن که به لباسای زیر زمینی معروفه و ما این سبک لباسا رو در فیلمای خاص هالیوودی و . . . . میبینیم. لباسایی که به طور کامل فرهنگ غربی و عریان بودن رو بین جوانان تشویق کرده و تلاش داره تا با عمومیت سازی این جریان در کانا لهای اینترنتی، شمار بیش تری از جوانان شهرا و روستاهای کشور رو به سمت پوششای بی ارزش غربی بفرسته.
(گزارش Vocativ از نقش اینستاگرام به عنوان سکوی کارآفرینی زنان ایرونی در میدون مد و لباس)
بعضی از کانالایی تلگرامی که به تبلیغ و فروش لباس و اجناس مردونه و زنونه غیر معمولی مشغولند، بعضی وقتا بیشتر از ۲۰۰ هزار مخاطب دارن و طبق گزارشات ماهیانه ای که مدیران این مجموعه ها به کاربران خود میدن، ماهانه ده ها سفارش خرید رو به نشانی خواهندگان پست می کنن . بحث ای که دلیل شده تا نشریه Vocative از اینستاگرام به عنوان ابزاری واسه کارآفرینی زنان ایرونی فعال در میدون مد و لباس در روزگار امروز نام ببره. مزونای مجازی که جدید ترین طراحای مانتو لباس شب و استایلا یخیابانی رو مخصوص دختران جوون طراحی و عرضه می کنن و به صورت تلفنی به فروش می رسونن و به نظر می رسه روز به روز بر تعداد اونا اضافه می شه.
(۶ تصویر از مزون ماریا بشیریان در اینستاگرام که در مورد طراحی مانتوای شیک واسه دخترهای ایرونی فعاله)
یکی از این مزونا، مزون ماریا بشریانه که بیشتر از ۱۵۰ هزار مخاطب داره و به وسیله یکی از طراحان مد و لباس موفق ایرونی که افتخارات ملی رو هم کسب کرده، هدایت می شه.
خانوم بشیریان خوش ذوق، کارآفرین دنیای مد و لباس ایرانیه که تونسته مانتوای خیلی شیک و جذابی رو واسه سلیقهای مشگل پسند پولدار، طراحی و تولید کنه.
مانتوایی خاص واسه دختران شیک و مد باز ایرونی!
(تصویری از مدل ایرونی نمایش روسریای رنگارنگ- گزارشی از گاردین ۲۰۱۶)
به هر حال، حضور مد بازان ایرونی در اینستاگرام و تلگرام، هم اونقدر در حال زیاد شدنه. در پیام رسان تلگرام روسا که به نظر می رسه ما ایرانیا، بیشتر از ۴۰ درصد کاربرانش رو تشکیل می دیم، یه مسیج خیلی راحت در میان میلیونا گوشی موبایل ایرانیا چرخ می خوره و می بینیم فلان عکس و محتوا ظرف چند دقیقه، روی گوشی میلیونا ایرونی در سراسر کشور و حتی دنیا منتشر و نشون داده می شه.
بعضی از این پیاما هم عین پیامای موبایل، به طور کامل ناخواسته فرستاده میشه. بعد تلگرام، مد بازان ایرونی به دنبال کدوم رسانه مجازی میرن؟
مدیر کانالای تلگرام فعال در میدون مد و لباس واسه ایرانیا، به طور رندم کاربران ایرونی رو شناسایی و پس از add کردن انا در کانال، فورا طرف رو remove می کنن و با این کار، در واقع یه notification واسه کاربر فرستاده میشه که از فلان گروه لباس و مد و امثالهم حذف شدید. بخاطر این طرف علاقه مند به مشاهده کانال می شه و شاید دوباره در کانال add کنه و از leave کردن بیخیال شه.
مدای تلگرامی، مد بازان اینستاگرامی
انجام copy و بعد past یه پیام در تلگرام هم که عین آب خوردنه . در واقع مدیران کانالای تلگرامی با این روش،تونسته ان ظرف مدت کم، سبک پوشش و نوع لباسای خاصی رو بین جوانان ایرونی جا بیاندازند و اونا رو به خرید لباسای جور واجور که هیچ نظارت بر کیفیت و خدمات و فروش اونا وجود نداره، تشویق کنن. لباسایی که با سبکای بی ارزش و عریان ارائه می شه و بعضی وقتا با رنگ بندیای جور واجور و قیمتای فوق العاده ارزون در سراسر کشور عرضه می شه.
درباره مد و لباس، فرقی که با تبلیغات دیگه داره، تصاویر زنان و مردان هم نشون داده می شه.
حالا تماشاگر این قضیه هستیم که بعضی از لباسای زیر زنونه و مردونه و حتی لباسای بی ارزش خاصی که در کانالای تلگرام با عناوینی مانند مد ایرانیا یا ژورنال روز و امثالهم عرضه می شه، تصاویر برهنه مردان و زنان رو هم داره که این واسه نسل خردسال کشور که عضو این شبکه ها هم به صورت ناخواسته می شه، پسندیده نیس و مشکلاتی مانند بلوغ زود رس و ناهنجاریای روحی رو به دنبال می آورد. خیلیا دوست ندارن تصاویر مردان و زنان برهنه رو روی گوشی موبایل خود داشته باشن، اما سبک زندگی دیجیتالی این روزا دلیل شده تا کانالای عصیان گر غیر قانونی، به حریم خصوصی کاربران تلگرام نقوذ کنن و هر تصویر و محتوایی رو به نام مد و لباس واسه اونا بفرسته.
در اینستاگرام هم که چند سالیست بلای جون همه مردم دنیا به خصوص ما ایرانیا شده،وضعیت به گونه دیگری دنبال می شه.
در این شبکه، صفحاتی هست که به وسیله آدمایی با اهداف خاص طراحی و راه اندازی و مدیریت می شه طوریکه مد و لباسا و استایلای جور واجور به نیتای مشخصی، تبلیغ می شه و از افراد خواسته می شه تا پس از خرید و پوشیدن این طرحا،تصویر خود رو واسه انتشار در صفحه دایرکت کنن! در بعضی از این صفحات فروش لباس و مدهای عجیب و غریب، هزاران دختر و پسر ایرونی رو می بینیم که با استایلای خاص، خصوصی ترین تصاویر خود رو با لباسای بعضی وقتا بی ارزش روی این شبکه ها به اشتراک می ذارن.
تو گویی که این افراد در این مملکت نیستن و پس فردا نمی خوان شغلی و کاری و مقامی و مسئولیتی در این جامعه داشته باشن! داستان بچه پولدارای تهران و مراکز استانا هم که چند وقتی در شبکه های اجتماعی باب شده هم در به راه انداختن سبک مد دیچیتالی زده ایرانیان، نقش زیادی داشته.
آدمایی که خود رو بچه پولدار بی غم یا به قول بعضیا، اعضای نسل yای بی غم می دونن، همیشه پورشه سوار شده و در مهمانیای هر روزه خود!، مشروبات مختلفی سرو می کنن و با بچه پلنگ و شیر و عقاب خونگی، سلفی گرفته و منتشر می کنن، اونا در طول روز با لباسای خاصی روبروی دوربین قرار می گییرند و شبا هم در مهمانیای مفصل خود در کردان و دماوند و فیروزگوه و مناطق شمالی کشور، لباسای خاص با برنده های خاص و استایلای خاص بر تن می کنن! عکس گرفتن با موبایلا و برندای ساعت چند ده میلیونی، بخشی از سبک زندگی روزانه مد بازه های بچه پولدار ایرونی در اینستاگرامه.
(گزارش میل آنلاین از سبک زندگی نسل جدید بچه پولدارای ایران که در اینستاگرام، به نمایش مشغولند!)
بسیار جالبه که به چه سرعتی این رفتار لباس پوشیدن و عکس گرفتن و تبلیغ خود شیفتگی و متمول بودن، در فضای اینترنت اپیدمی شده و حتی آدمایی که از نظر مالی در سطوح بالا نیستن هم به پیروی از این استایل، سبک پوشش خود رو در مهمانیای معمولی مشابه اون چه به وسیله بچه پولدارهای اینستاگرامی نشون داده شده، مطابقت میدن!
به هر حال، داستان مد اینستاگرامی ایرانیان، دست کمی از داستان مدهای تلگرامی نسل امروز نداره. مدایی که تلاش داره تا ایرانیان رو از فرهنگ اصیلی که به واسطه اون شناخته می شن دور کرده و سبک زندگی و مد غربی رو وارد زندگی اونا کنه.
فرهنگی که عریان بودن و خود شیفتگی و نمایش زیاد خود و زندگی رو، جانشین فرهنگ صبوری، متنانت و زیبایی قرار داده. فرهنگی گه دختران ایرونی رو به قول بعضی روان شناسا، در حال مثل کردن به همدیگه کرده و لبای پروتز شده و گونه های فانتزی و چهره های عروسکی رو به جای چهره دوست داشتنی دختر شرقی به ارمغان آورده.
شاید در هیچ جای دنیا، به اندازه ایران، سبک زندگی و مد مردم تا این اندازه به دستگاه های لاغری و چاقی و زیبایی و امثالهم آغشته نشده باشه. اندازه جراحیای بینی و زیبایی که در ایران صورت میگیره، بیشتر از میانگین جهانیست و خیلی از سر بیکاری و تنها چشم و هم چشمی، صورت و بدن خود رو به تیغ جراحان زیبایی می سپارند. این که به چه دلیل سبک مد ایرانیان نسل سوم به این سمت و سو مایل شده، بازم جای بحث و بررسی بیشتر داره.
(تصویر ایندگس پرتال منبع رسمی هدایت مد و لباس ایرانیان)
در این فضای بی نظم که هر کسی مزونی راه میندازه و از راه کانالای اینترنتی، دنیای پوشش و سبک فرهنگی ایرانیان رو هدف قرار میده، کارگروه ساماندهی مد و لباس در کنار بنیاد ملی مد و لباس ایرونی که زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی چند سالیست که فعالیت می کنه، در تلاشه تا لباس فاخری براساس برداشتای ملی و مذهبی ایرانیان رو جانشین مدلای بلند و کوتاه این روزای بازار غرب گرای مد ایران کنه.
برگزاری جشنواره ها و همایشای جور واجور در سراسر کشور در سالای گذشته، هر چند روند مثبتیه، اما بازم طراحان مد و لباس ایرونی با بی اعتمادی به این بنیاد نگاه می کنن. طراحان مد و لباس از بنیاد ملی مد و لباس از کپی طرحایی که واسه ثبت شناسنامه به بنیاد ارائه می شه و ظرف مدت کوتاهی در ویترین مغازه ها عرضه می شه، شدیدا انتقاد کرده بودن.
قرار هست اولین کتاب راهنمای مد ایران، شهریور ماه امسال رونمایی شه.
آخر داستان
به نظر می رسه آخر داستان مد و لباسای غرب گرای اینستاگرامی و تلگرامی، محدود کردن فرهنگ اصیل و فاخر ایرانیان رو به دنبال داشته باشه و عصر ۱۴۰۰ به اون سو رو باید تماشاگر خیابونایی پر از دختران و پسرانی با استایلای غربی و نا آشنا از فرهنگ ناب پوشش و مد ایرانیان بود. همونجوریکه سکنجبین خیار و نوشیدنیای سنتی ایرانیان و غذاهای خوشمزه ایرونی، جای خود رو به اسموتی و اسپرسو و قلیانای میوه ای و پیتزای پپرونی در مغازه های هر کوی و برزن این کشور داده، در صورت نبود توجه مسئولان و نگاه مردم به این بحث، چیزی به نام مد اصیل ایرونی تا ۲ دهه دیگه وجود خارجی نداره.
حالا خیلی از مغازه های تهران و مراکز استانا، حتی واسه خریداران فارسی زبون خود، آگهی و تبلیغ به زبون انگلیسی روی درب مغازه و شیشه نصب می کنن! در حالی که در طول سال، حتی ۱ غیر فارسی زبون هم از اونا خرید نمی کنه.
اما هم اونقدر جملات و کلمات انگلیسی و فرانسوی روی مغازه ها و فروشگاه ها و مراکز خرید ایرونی جا خوش کرده. مغازهایی که همه چیزشون غربی هست، اما نمادایی از تخت جمشید و ایران باستان رو واسه خالی نبودن عریضه، در جاهای جور واجور نصب کردن. سندرومی به نام مغازه های ایرونی با نام فرنگی!
این همه بخش دیگری از جامعه شناسی خودمونی مد بازان ایرونی رو تشکیل میده. جامعه شناسی غرب زده گی نسل دیجیتالی ایرانیان، نسل خاصی رو نوید میده که زاویه اش از اصالت فرهنگ ایرونی، بیشتر از نسل قبلی مشخصه و واسه نجات اون و نجات فرهنگ فاخر ایران باید همه مردم و مسولان سسعی کنن.
راه حلا
راه حلای واسه برون رفت از مشکلاتی که دنیای مد و لباس و فرهنگ ایران با اونا رو به روه فراوانه. به نظر می رسه، اولین حرکت باید اطلاع رسانی گسترده در رسانه های نوشتاری، دیداری و شنیداری درباره فرهنگ ایران در برابر فرهنگای بی ارزش و سخیفی باشه که از ناکجا آباد وارد فرهنگ لباس پوشیدن و حرف زدن و آداب و نزاکت ما شده و جا خوش کرده. رسانه ملی در مورد مد و لباس ایرونی اگه به اندازه خنداونه و برنامه ۹۰، حساسیت و وقت به خرج بده، شک نداشته باشین خیلی از مشکلات دراین زمینه برطرف می شه.
دادن تسهیلات دراز مدت واقعی و پشتیبانی از طراحان مد و لباس فاخر ایرونی به طور عملی و تشویق مردم به به کار گیری جنسای مد و لباس ایرونی، در سالی که اقتصاد مقاومتی اسمشه، رفتاری هست که دولت می تونه با پشتیبانی بنیاد ملی مد و لباس در دستور کار بذاره. واسه برون رفت از پیچیده ترین مشکلات فنی و مهندسی در کشور، راه حلای عملی دراز مدت و عزم ملی همراه شد، شک نداشته باشین واسه مسایل فرهنگی در این میدون هم، نشدنی وجود نداره.
امیدواری دنیای مد و لباس ایرونی، جای خود رو در فرهنگ بیشتر مردم پیدا کنه و تماشاگر برگزاری فشن ویکای فرهنگ مد و لباس ایران در سراسر جهان باشیم.
واسه اون روز، باید امروز تلاش کرد . . .