مقاله کامل درمورد بیماری پوکی استخوان

داشتن اطلاعات کافی درباره بعضی از بیماریا باعث هوشیاری آدم در سبک زندگی خوده.

به گزارش آلامتو و به نقل از مجله سلامت؛ اول از همه خبر خوب اینه که شرایطیه که اگه به درستی و در زمان مناسب تشخیص داده شه قابل پیشگیری و قابل درمان هستش. با اینحال خبر بدی هم براتون داریم. معمولا بیشتر افراد اگاهی و هوشیاری کافی واسه پیشگیری و درمان پوکی استخون رو ندارن. بیشتر آدما به خصوص زنان بالای ۵۰ سال، از این مریضی رنج می برن، شکل استخون هاشون تغییر می کنه و در بعضی از موارد جون خود رو به خاطر اینجور شرایطی از دست میدن. پوکی استخون به تنهایی باعث ایجاد کمر درد نمی شه. با اینحال اینجور شرایطی می تونه ستون فقرات رو ضعیف کردن کنه. واقعا شکستگی استخوانا اولین نشونه اخطار دهنده این بیماریه. در پوکی استخون پیشرفته، درد و ناتوانی به سراغ فرد می اید. هممون خوب میدونیم که پوکی استخون یکی از عادی ترین مشکلات در میان مردمه. تقریبا ۸ میلیون زن و ۲ میلیون مرد در ایالت متحده آمریکا از این شرایط رنج می برن. بقیه افراد هم در خطر پیشرفت پوکی استخون قرار دارن. بعضی از آمارهای کلیدی در برگیرنده موارد زیره:

• تقریبا ۱.۵ میلیون نفر از پوکی استخون و شکستگیای به وجود اومده بوسیله اون رنج می برن. تخمین زده شده که ۷۰۰۰۰۰ نفر از این افراد شکستگی ستون فقرات رو تجربه می کنن.
• از سن ۵۰ سالگی به بعد، از هر دو خانوم یه نفر و از هر چهار مرد یه نفر بعضی از شکستگیای مربوط به پوکی استخون رو داره.
• به صورت میانگین ۲۴ درصد از شکستگیای لگن مربوط به افراد ۵۰ ساله و بالاتر از اون هستش.

همونطور که سازمان جهانی بهداشت بیان کرده، پوکی استخون مشکل اسکلتی عمومی از کم شدن توده استخون هاست.این موضوع به شکستگی منجر می شه. دو نوع پوکی استخون هست:

پوکی استخون نوع ۱:

این نوع پوکی استخون عموما در زنان بعد از یائسگی اتفاق می افته. در این شرایط مقدار استروژن در بدن شدیدا کم میشه. این پروسه باعث از دست رفتن ماده موجود در استخون می شه. این نوع پوکی استخون در خانوما رواج و گسترش بیشتری داره و بین سنین ۵۰ الی ۷۰ سالگی پیشرفت پیدا می کنه. در این روند معمولا مقدار استخوانای ترابکولار کم میشه. کاهش در استواری کلی استخوانا به شکستگیای مچ دست و ستون فقرات منجر می شه.

پوکی استخون نوع ۲:

این نوع پوکی استخون عموما بعد از سن ۷۰ سالگی دیده می شه و زنان رو دوبرابر بیشتر از مردان درگیر خود می سازه. پوکی استخون نوع ۲ در برگیرنده نازک شدن استخوانای ترابکولار و هم استخوانای استخون کورتیکال ناحیه کام سخته. این روند بیشتر به شکستگی لگن و مهرها میرسه.

بیشتر بین این دو نوع پوکی استخون همپوشانی هست. معمولا پوکی استخون نوع ۱ رو میشه خوب تشخیص داد و در مراحل اولیه جلوی اون رو گرفت. باید به این موضوع دقت لازم رو به عمل بیارین که پوکی استخون می تونه مشکل اولیه و اصلی باشه یا در بعضی از افراد مشکل ثانویه در نظر گرفته شه. تقریبا ۲۰ درصد از زنان و ۴۰ درصد از مردانی که پوکی استخون دارن دلیل ثانویه واسه دچار شدن به اون داشتن. واسه اینکه بتونین دلایل ثانویه دچار شدن به پوکی استخون رو تشخیص بدید بهتره با یه دکتر مشورت کنین. دکتر سوابق خانوادگی و سابقه پزشکی رو بررسی می کنه و معاینات فیزیکی (و هم تستای تشخیصی) رو انجام میده. پوکی استخون بیماریه که در اصل با از دست دادن خیلی از تراکم مواد معدنی استخون (BMD) ایجاد می شه. در اوایل زندگی، استخون بیشتری در بدن ذخیره می شه و توده استخوانی بالا در سن ۳۰ سالگیه. بعد از اینکه فرد وارد روند پیری شد از حجم استخوانا کم میشه. به همین خاطره که افزایش سن، فرد رو در برابر دچار شدن به پوکی استخون و شکستگیای به وجود اومده بوسیله اون قرار میده. معمولا روند از دست دادن استخوانا بین اوایل و اواخر دهه سی ام زندگی فرد شروع می شه. زنان از این سن تا یائسگی مقدار خاصی از استخوانای خود رو از دست میدن:

• استخون ترابکولار (استخون اسفنجی در داخل استخون کورتیکال سخت) با اندازه ۱ درصد در سال از دست میره.
• استخون کورتیکال (استخون سفت و سخت) با اندازه ۰.۵ درصد در سال از دست میره.

هورمون استروژن هم نقش مهمی در حفظ استواری استخوانا بازی می کنه. دو خط از سلولا واسه استخوانا هست. یکی از اونا سلولای خورنده استخون (استئوکلاست) و دیگری سلولای سازنده استخون (استئوبلاست) است. بدون هورمون استروژن، استئوکلاست بیشتر فعالیت می کنن و استخون بیشتری از دست میره. همین امر موجب نازک شدن استخوانا می شه. بخاطر این، زنائی که به سن یائسگی می رسن و سطح استروژن اونا کم میشه اندازه از دست دادن استخوانا هرساله ۲ الی ۳ درصد زیاد میشه. بعد از ۸ الی ۱۰ سال، اندازه از دست دادن استخوانا به اندازه قبلی ۱ الی ۰.۵ درصد در سال می رسه. این روند از دست دادن چگالی استخوانی به خصوص بعد از یائسگی، دلیل اصلی پوکی استخون در زنان حساب می شه. پوکی استخون نوع ۱ می تونه تحت تاثیر اندازه گیریای پیشگیرانه قرار بگیره. بیشتر این اندازه گیریا به صورت فردی هست و باید هر چی سریع تر انجام شه. همونطور که قبلا هم گفتیم توده استخوانی بالا معمولا در سن ۳۰ سالگی اتفاق می افته. اینکه توده استخوانی بالاترین درجه چقدره و بعد از اون چقدر از استخون حفظ می شه به فاکتورهای زیادی بستگی داره. این عوامل عبارتند از:

• ژنتیک و پوکی استخون: افراد باید استعداد ژنتیکی خود واسه دچار شدن به پوکی استخون رو بدونن. ژنتیک نقش مهمی این وسط بازی می کنه. تخمین زده شده که حدود ۷۵ درصد توده استخوانی بالاترین درجه در افراد تحت تاثیر ژنتیک قرار داره. ژنایی واسه کد کردن ویتامین D و گیرنده های استروژن هست که روی توده استخوانی تاثیر می ذارن. اگه فردی از دید ژنتیکی متسعد پوکی استخون باشه، ورزش، رژیم غذایی مناسب و تست منظم توده استخوانی از اهمیت بالاتری بهره مند هستش.
• ورزش و پوکی استخون: ورزشای وزنی و انقباض عضلات می تونه چگالی استخوانا در ستون فقرات رو زیاد کنه.پیشنهاد می شه افراد حدود ۲۰ الی نیم ساعت از ورزشای هوازی رو سه الی چهار بار در هفته بکنن تا توده استخوانی شون زیاد شه. در یکی از تحقیقات انجام شده، آهسته دویدن، پیاده روی کردن و بالا رفتن از پله ها سه بار درهفته به همراه ۱۵۰۰ میلی گرم کلسیم در روز، چگالی استخوانی رو زیاد کرده بود. اثر ورزش در استخر روی افزایش چگالی استخوانی تعیین نشده. آدمایی که به پوکی استخون گرفتار هستن یا توده استخوانی پایینی دارن باید در مورد ورزش کردن با احتیاط باشن. فعالیتایی که نیازمند پیچ و تاب دادن به ستون فقرات یا خم شدن به سمت جلو از راه کمره، می تونه واسه این افراد خطرناک باشه. آدمایی که الان پوکی استخون دارن باید در مورد برنامه های ورزشی خود با دکتر مشورت کنن.
• رژیم غذایی و پوکی استخون: مصرف مناسب کلسیم واسه حفظ قدرت استخوانا لازمه. تخمین زده شده که حدود ۷۰ درصد از آدما به طور منظم مقدار کافی از کلسیم و ویتامین D رو مصرف نمی کنن. ویتامین D هم واسه بدن ضرویه چون به جذب و نگهداری کلسیم در استخوانا کمک می کنه. مقدار کلسیم و ویتامین D پیشنهادی واسه بزرگسالان به توضیح زیره:

1. واسه زنان قبل از یائسگی در سنین ۲۵ الی ۵۰ سال و زنان پس از یائسگی که درمان جایگزینی استروژن رو انجام می دهند۱۰۰۰ میلی گرم از کلسیم در روز و ۴۰۰ واحد ویتامین D مناسب هستش. آدمایی که به بچه خود شیر میدن یا باردار هستن بهتره روزانه ۱۵۰۰ میلی گرم کلسیم مصرف کنن.
2. واسه زنان بعد از یائسگی که سن اونا کمتر از ۶۵ ساله و درمان جایگزینی استروژن رو ندارن مقدار پیشنهادی کلسیم واسه هر روز ۱۵۰۰ میلی گرم و ۴۰۰ الی ۸۰۰ واحد ویتامین D هستش.
3. واسه زنائی که در سن ۲۵ الی ۶۵ سالگی قرار دارن، حدود ۱۰۰۰ میلی گرم کلسیم در روز پیشنهاد می شه.
4. واسه همه آدمایی که بالای ۶۵ سال قرار دارن؛ ۱۵۰۰ میلی گرم کلسیم در روز پیشنهاد می شه.

کلسیم رو میشه در بیشتر غذاهای روزانه پیدا کرد. مثلا اجناس لبنی مثل شیر، ماست و پنیر، سبزیجاتی با برگ سبز مثل اسفناج ، غلات، حبوبات و بعضی از ماهیا کلسیم دارن. علاوه بر این، مکملای کلسیم هم هست و افراد می تونن با مشورت دکتر از اونا استفاده کنن. هر کدوم از این مکملا مقادیر متغیری از کلسیم دارن بخاطر این قبل از مصرف باید با دکتر مشورت شه تا اطمینان انجام بشه مقدار مناسبی از اون مصرف می شه. ویتامین D رو میشه از نور خورشید، ماهیای چربی دار، جگر، غذاهای غنی شده مثل شیر، آب پرتغال و غلات صبحونه به دست آورد. مکملای ویتامین D هم در دسترس افراد قرار داره. علاوه بر مصرف مناسب کلسیم و ویتامین D، تحقیقات نشون داده که یه رژیم غذایی سالم و متعادل نقش مهمی در پیشگیری از پوکی استخون بازی می کنه. مثلا رژیم غذایی که پروتئین و سدیم بالایی داره می تونه از دست دادن کلسیم رو از راه ادرار زیاد کنه و همین امر در دسترس بودن کلسیم واسه بدن رو کم می کنه. باید حواستون باشه که بیشتر از ۲۰۰۰ میلی گرم کلسیم در روز می تونه واسه سنگ کلیه و کلیه خطرناک باشه. وقتی که کلسیم در مقدار پیشنهادی مصرف می شه نمی تونه تشکیل سنگ کلیه رو زیاد کنه. آدمایی که از قبل بیماریای کلیوی داشتن باید با دکتر مشورت کنن.

فاکتورهای خطر واسه پوکی استخون:

معمولا فاکتورهای خطر زیادی در پیشرفت پوکی استخون نقش داره. این عوامل عبارتند از:

• بالا رفتن سن: آدمایی که بالای ۶۵ سال هستن خطر بیشتری واسه دچار شدن به پوکی استخون دارن.
• جنسیت: معمولا زنان بیشتر از مردان در برابر از دست دادن استخوانای خود هستن. با اینحال مردان هم در خطر قرار دارن. ۲۰ درصد از مریضایی که به پوکی استخون گرفتار می شن مرد هستن.
• سابقه خانوادگی و شخصی: این موضوع در برگیرنده سابقه پوکی استخون، سابقه شکستگی در بخشی از بدن در خونواده مادری و سابقه شخصی هر نوع شکستگی استخون به عنوان یه فرد بزرگساله.
• نژاد: زنان اسیایی خطر بیشتری واسه دچار شدن به پوکی استخون دارن.
• نوع بدن: زنائی که استخوانای کوچیکی دارن و وزن اونا کمتر از ۱۲۷ پونده معمولا بیشتر از بقیه در برابر دچار شدن به پوکی استخون قرار میگیره.
• سابقه قاعدگی و یائسگی: حتی یائسگی معمولی هم به تنهایی می تونه خطر دچار شدن به پوکی استخون رو زیاد کنه. یائسگی زودرس و یا قطع قاعدگی قبل از یائسگی می تونه خطر دچار شدن به این مریضی رو بیشتر کنه.
• (مردان): هیپوگنادیسم
• سبک زندگی: رفتارای مربوط به سبک زندگی که می تونه خطر دچار شدن به پوکی استخون رو زیاد کنه در برگیرنده کمبود کلسیم یا ویتامین D، نبود یا کمبود ورزش، استفاده زیادتر از اندازه از الکل و سیگار کشیدنه.
• بیماریای طولانی و داروها: بعضی از داروهای خاص می تونه به استخوانا اسیب وارد کنه و باعث ایجاد شرایطی شه که به اون پوکی استخون ثانویه می گن. این نوع از پوکی استخون در ۲۰ درصد زنان و ۴۰ درصد مردانی که پوکی استخون دارن دیده می شه. بعضی از داروهای خاص که واسه درمان مشکلات غدد درون ریز مثل پرکاری تیروئید، مشکلات مغز استخون، مشکلات کلاژن، مشکلات گوارشی و مشکلات تشنجی استفاده میشن در این لیست طبقه بندی می شه. استفاده دراز مدت از گلوکوکورتیکوئیدها (استروئیدهای خوراکی) واسه درمان بیماریایی مانند آسم و آرتریت می تونه مخصوصا واسه استخوانا داغون کننده باشه. خود این بیماریا هم به تنهایی خطرناک هستن پس نمی تونین بدون پیشنهاد دکتر و واسه پیشگیری از پوکی استخون داروهای خود رو قطع یا جانشین کنین.

بعد از اینکه سابقه پزشکی، معاینات فیزیکی و تستای تشخیصی انجام شد و پوکی استخون اولیه در فرد شناسایی گردید، درمان شروع می شه. درمان پوکی استخون معمولا در برگیرنده تغییر رژیم غذایی، مواد مغذی، تمرین ورزشی(اگه شکستگی وجود نداشته باشه) و به کار گیری داروهاست. هدف از درمان پوکی استخون جلوگیری از شکستگیای بعدیه. در اول، دکتر تلاش می کنه مقدار مناسب از کلسیم و ویتامین D و بقیه مواد مغذی لازم رو تجویز کنه. اگه لازم بود، تمرینات ورزشی و تناسب اندام واسه کمک به حفظ تراکم استخون و کاهش خطرِ افتادن استفاده میشن. تعدادی دارو واسه درمان پوکی استخون هست و می تونه خطر شکستگی رو کم کنه. کلا این داروا می تونن استواری استخوانا رو حفظ کنن و از بروز شکستگی استخوانی جلوگیری کنن. داروهایی که واسه درمان یا پیشگیری از پوکی استخون تایید شده در برگیرنده موارد زیره:

• داروهای پوکی استخوانی که می تونه تحلیل استخوانا رو متوقف یا کند کند:
• بیس فسفوناتا
• کلسی تونین
• کاهش کننده انتخابی گیرنده استروژن مثل رالوکسیفن
• استروژن/ هورمون درمانی