مناظرات تلویزیونی از سال ۱۳۶۰ که با حضور آیت الله بهشتی و آیت الله مصباح تو یه سوو نورالدین کیانوری و احسان طبری در طرف دیگه برگزار می شد تا سال ۱۳۸۸ که بین چهار نامزد انتخابات برگزار شد فراز و نشیبای زیادی به خود دیده.

به گزارش آلامتو به نقل از مجله مهر: سال ۱۳۶۰ چندماهی قبل از شهادت آیت الله بهشتی، مناظراتی با عنوان «آزادی، هرج و مرج، زورمداری» از سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش می شد؛ مناظراتی ایدئولوژیک که یه طرف اون نورالدین کیانوری و احسان طبری بود و طرف دیگش آیت الله شهید بهشتی و آیت الله مصباح یزدی. در جریان یکی از این مناظرات بود که مجری برنامه پرسید «فرض کنیم انقلاب ایران یه انقلاب مارکسیستی بود در اون صورت اجازه می دادن گروه های اسلامی در تلویزیون بحث کنن»؟ و کیانوری در جواب گفت که «ما مارکسیست ها فکر میکنیم که آزادترین جوامعی که ممکنه به وجود بیاد، جامعه سوسیالیستیه!» اما شهید بهشتی قانون اساسی شوروی رو قرائت کرد که در اون ادعای کیانوری نقض می شد. مناظرات اول انقلاب البته زنده نبود و ضبط شده پخش می شد محمد هاشمی، رئیس قبلی سازمان صداوسیما و عضو شورای سیاستگذاری سیما در اول انقلاب در گفت وگویی با روزنامه همشهری گفته بود که با وجود ضبط این برنامه و پخش غیرزنده مناظرات خبری از سانسور نبود.

با گذشت بیشتر از سه دهه از عمر انقلاب مناظراتی از اون دست، دیگه در سیمای جمهوری اسلامی دیده نشد تا اینکه در سال ۸۸ مناظرات انتخاباتی بین ۴ نامزد انتخابات ریاست جمهوری دهم رقم خورد. این مناظرات هر چند از جنس ایدئولوژیک نبودن اما خاطره مناظرات اوایل انقلاب رو که مخاطب رو هرجا بود پای خود می کشوندن زنده کردن. قبل از این البته چند مناظره هم در سیما پخش شد که یکی از مهم ترین اونا مناظرات آیت الله مصباح و سروش و نماینده حزب توده بود. اما اولین مناظرات تلویزیونی میان کاندیدا ها مربوط می شه به سال ۸۴ و مناظره ای که میان محمد خوش چهره و محمدباقر نوبخت، نمایندگان محمود احمدی نژاد و علی اکبر هاشمی رفسنجانی، دو کاندیدای راه یافته به مرحله دوم انتخابات برگزار شد. سال ۸۸ اما بالاترین درجه هیجان مناظرات در تاریخ جمهوری اسلامی ایران بود؛ جایی که نه نمایندگان کاندیداها که خود کاندیدا ها رو درروی هم می نشستند و برنامه ها، کارنامه، رویکردها و حتی مناسبات خانوادگی کاندیدای حریف یا افراد غیر کاندیدا رو به رقابت می کشیدن. حضور پرحجم مردم و طرفداران کاندیدا ها در خیابون ها تنها لحظاتی بعد از تموم شدن مناظرات تایید کننده همین مطلب بود.

بعدا بنا به شرایط جنگ، بساط مناظرات تلویزیونی داغ از سیمای جمهوری اسلامی چیده شد. تا اینکه در سال ۸۸ مشهورترین مناظرات تلویزیونی از سیمای جمهوری اسلامی پخش شد. مناظراتی که چهار نامزد انتخابات ریاست جمهوری دو به دو روبروی هم نشستند تا ماجرای معروف «بگم، بگما» از دل اون مناظرات بیرون آید و اسفندیار رحیم مشایی نامزد رد صلاحیت شده دولت در این دوره از انتخابات، اعتراف کنه که « اگه اون مناظره معروف احمدی نژاد با اون سه نفر برگزار نمی شد جبهه مخالف احمدی نژاد با ۳۰ میلیون رای پیروز بود»

این مناظرات اونقدر بود که رهبر معظم انقلاب در خطبهای نماز جمعه ۲۹ خرداد ۸۸ فرمودن: «رقابت ها و مناظرات ابتکار مهمی بود، ابتکار جالبی بود، خیلی روشن بود، خیلی شفاف بود، خیلی جدی بود. این مناظره ها تو دهن اون کسائی زد که از بیرون تبلیغ می کردن که این رقابت ها نمایشیه».

ایشون فرمودن: «در این مناظره ها و در این گفت وگوها و در این حرفای تلویزیونی، همه شفاف و راحت حرف زدن، حرف دلشون رو بر زبون آوردن، یه سیلابی از نقد و انتقاد به راه افتاد و همه مجبور شدن پاسخگویی کنن. به اونا انتقاد شد، اونا در مقام پاسخگویی برآمدند و از خودشون دفاع کردن. مواضع افراد و مواضع گروه ها بدون ابهام، بدون پیچیده گویی، عریان، در مقابل چشم مردم قرار گرفت؛ سیاست هاشون چیه، برنامه هاشون چیه، تعهد هاشون کدامه؟ تا چه حده؛ اینا در مقابل چشم مردم قرار گرفت و مردم تونستن قضاوت کنن»

تبعاتی که اون مناظره معروف احمدی نژاد با یکی از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ داشت، باعث شد تا سیمای جمهوری اسلامی به مشی محافظه کارانه برگرده و در انتخاب دو طرف مناظره به سمت چهره های هم عقیده بره.

با این همه طی ۲سال گذشته به صورت جسته وگریخته برنامه هایی هم در صداوسیما دیده شد که فضای یه مناظره واقعی و بی طرف رو به بیننده القا می کرد؛ حضور عماد افروغ در برنامه «پارک ملت» سخنانی که در این برنامه ایراد کرد و اعتراض هایی که فردای اون روز دیده شد از اون نمونه بود.

این جور برنامه گاه به گاه دیده می شد تا اینکه برنامه «دیروز، امروز، فردا» مخصوصا سه برنامه که به موضوع سؤال از رئیس جمهور بین علی مطهری و علی اصغر زارعی، تصرف لونه جاسوسی بین حسین شریعتمداری و ابراهیم اصغر زاده و رابطه با آمریکا بین مصطفی کواکبیان و منوچهر متکی، اختصاص داشت امیدی به سیمای جمهوری اسلامی داد که بتونه مخاطبان رو باز پای این رسانه بنشاند و امیدی هم به مخاطبان که از سیما، مناظره هایی جنجالی ببینین.

از بین سه مناظره اخیری که نام برده شد مناظره تصرف لونه جاسوسی اونقدر داغ بود که اصغر زاده ای رو که خود به فکر بود در گوشه ای از این شهر قرار داشت دوباره به بالاترین جایگاه رسانه ها بازگرداند. هفته نامه اصلاح طلب آسمون تیتر یه خود رو به عنوان «پشت پرده مناظره» اختصاص داد و خود اصغرزاده اعتراف کرد که فکر می کرد این مناظره برگزار نمی شه و ادامه داد که «بعد از مناظره هایی که در اوایل انقلاب مرحوم شهید بهشتی با کیانوری داشت تا انتخابات ۸۸ که مناظره ها به یه فوت وفن تبلیغاتی واسه تاثیرگذاری در روان جمعی جامعه تبدیل شد، مناظره ای از جنس و داغی مناظره خودش و شریعتمداری سراغ نداشته».

بعد از همه این مناظرات، مردم منتظر بودن مناظرات انتخاباتی سال ۹۲، تنه به تنه مناظرات سال ۸۸ بزنه، اما حضور ۸ نامزد و محدودیت وقتی واسه برگزاری مناظرات دو به دو بین ۸ نامزد، برنامه ای برگزار شد که تو یه سو مجری سوالاتی رو می پرسین و هشت نامزد در فرصت کم جواب می دادن. این چگونگی برگزاری مناظرات، تقریبا مورد اعتراض همه نامزدها قرار گرفته و مطلوب مردم هم نیستش. حالا باید دید واسه مناظرات روز چهارشنبه سیمای جمهوری اسلامی تدبیری فکر میکنن یا خیر

noindex