مثال‌هایی برای درک بیشتر تفاوت رفتار جرأت مندانه با رفتار انفعالی و پرخاشگرانه :
1 – درصف خرید ایستاده ایم، فردی می‌خواهد خودش را جلوی ما جا بزند به ما می‌گوید : من عجله دارم اجازه می‌دهید زودتر از شما خرید کنم؟
پاسخ انفعالی : خیلی خوب
پاسخ پرخاشگرانه : به جهنم که عجله داری برو آخر صف بایست.
پاسخ جرأت مندانه : متأسفم، نمی توانم، من هم عجله دارم.
2 – یکی از آشنایان ما را برای روز تعطیل امانت می‌خواهد به ما می‌گوید:
آخر هفته ماشینت را به من می‌دهی ؟
پاسخ انفعالی : من خودم برنامه‌هایی داشتم، ولی باشد.
پاسخ پرخاشگرانه : خیلی پررو هستی که یک دفعه از من چنین تقاضایی می‌کنی، فراموشش کن.
پاسخ جرأت مندانه : از قبل برای آخر هفته برنامه ریزی کرده ام، خوش حال می‌شوم در آینده به شما قرض بدهم، به شرط آن که زودتر خبر دهید.
3 – یکی از اقوام قصد دارد شب به خانه ی ما بیاید ولی ما آمادگی نداریم زنگ می‌زند و می‌گوید : زنگ زدم ببینم هستید، تا شب خودمتتان برسیم ؟
پاسخ انفعالی : خودمان برنامه ای داشتیم ولی باشد تشریف بیاورید.
پاسخ پرخاشگرانه : شما نمی توانید هر وقت دلتان خواست به دیدن ما بیابید، ما هم برای خود برنامه‌هایی داریم.
پاسخ جرأت مندانه : امشب برای ما وقت مناسبی نیست، اگر موافقید وقت دیگری را تعیین کنیم.
نه مقدس
گفتن نه و یا بله در مقابل درخواست دیگران زمانی که به اختیار خود انسان باشد، جرأت مندی است. هر گاه در مقابل درخواست غیرموجه و نا به جای دیگران به دلیل رودربایستی یا ترس و یا هر دلیل غیرمنطقی دیگری نتوانیم با جرات از کلمه ی «نه» استفاده کنیم، خود را مورد هجوم بسیاری از آسیب‌ها و فشارها قرار خواهیم داد.
از جمله مواردی که ضروری است از کلمه ی «نه» به عنوان یک ناجی مقدس ارتباطی استفاده کنیم، موقعیت‌های زیر می‌باشد :
1 – زمانی که از سوی دیگران خواسته ای نامعقول مطرح می‌شود.
2 – زمانی که مشغول کار مهمی هستیم، شخصی کاری با اولویت کمتر را به ما پیشنهاد می‌دهد.
3 – زمانی که برای «کار پیشنهادی» مهارت و دانش کافی را نداریم.
4 – زمانی که خیلی عصبانی و ناراحت هستیم.
5 – زمانی که کار پیشنهادی را کس دیگری می‌تواند به خوبی انجام دهد.
6 – زمانی که پیشنهاد دهنده، به هویت و حریم شخصی ما قصد تجاوز داشته باشد.
7 – زمانی که از ما بر خلاف علائق، معیارها یا اعتقادات دینی و ارزشی ما، چیزی را طلب نمایند.
مواردی که رفتار جرأت مندانه توصیه نمی شود :
1 – زمانی که در موقعیت خطرناکی قرار داریم. مثلاً زمانی که شاهد صحنه ی تصادف در خیابان و مجروح شدن دیگران بوده ایم و از ما می‌خواهند مجروحین را به مرکز درمانی برسانیم، رد جرأت مندانه به درخواست آنان می‌تواند بسیار مشکل آفرین و خطر ساز باشد.
2 – زمانی که طرف مقابل ما در شرایط روحی مناسبی قرار ندارد. مثلاً شخصی با حالت خشم و عصبانیت تمام، با عجله وارد نانوایی شده و خارج از نوبت نان را بر می‌دارد، در این جا درخواست جرأت نمدانه به عمق مشکل می‌افزاید.
3 – زمانی که دیگران می‌خواهند با رفتارشان ما را تحریک کنند. مثلاً شخصی که در حال کشیدن سیگار می‌باشد، می‌خواهند درباره مضرات مصرف سیگار با ما بحث کند.
مهارت‌هایی برای ابراز جرأت مندی :
برای عینی تر کردن کاربرد مهارت ها، فرض کنیم کسی ما را به میهمانی دعوت می‌کند که اصلاً دیگران و آن خانه را نمی شناسیم، در این صورت از روش‌های بیان جرأت مندانه زیر استفاده می‌نماییم :
1 – نه گفتن :
نه نمی آیم.
من اهل این جور میهمانی‌ها نیستم.
نه حتماً باید بروم منزل
2 – تغییر دادن موضوع :
در این روش موضوع صحبت را عوض می‌کنیم.
راستی فیلم دیشب را دیدی ؟
فردا امتحان داریم ؟
فردا امتحان داریم؟
لباسی که خریدیف خیلی قشنگه !
3 – دلیل آوردن :
رفتن به خانه ای که نمی شناسم را اصلاً درست نمی دانم.
دلیلی ندارد به جایی بروم که راضی نیستم..
روحیه ام در این جور میهمانی‌ها ضعیف می‌شود.
4 – ایجاد احساس شخصیت مهم تر در طرف مقابل :
انتظار نداشتم این پیشنهاد را به من بدهی !
من روی شما یک جور دیگر فکر می‌کردم !
من شما را عاقل تر از این‌ها می‌دانستم!
5 – ارائه پیشنهاد بهتر :
حاضرم با شما سینما بیایم ولی میهمانی نمی آیم.
بیا برویم منزل ما.
6 – نشان دادن شأن بالا خانوادگی خود :
در خانواده ما رسم نیست که در این جور میهمانی‌ها شرکت کنیم.
اگر این موضوع را درخانواده ام مطرح کنم، آن‌ها خیلی تعجب می‌کنند.
7 – بیان موضوع در قالب شوخی :
من هنوز بچه ام، بزرگ نشده ام.
من شب‌ها زود خوابم می‌بره.
8 – پافشاری و اصار در رد درخواست:
گفتم که اهل رفت و آمد با غریبه‌ها نیستم.
دیگر حرفش را نزن، به هیچ وجه نمی آیم.
9 – دور شدن از موقعیت :
در مواقعی که می‌بینیم شخص خیلی اصرار می‌کند، بهتر است از ان محل و موقعیت دور شویم.
10 – ابراز همدلی :
شاید دلت می‌خواست که من با شما بیایم، این موضوع را می‌فهمم ولی متأسفانه در این گونه میهمانی‌ها شرکت نمی کنم.
11 – پیدا کردن راه حل مناسب با نظر خواستن از طرف مقابل :
موافقید جای غیر از میهمانی برویم که شما هم دوست داشته باشید؟
12 – معذرت خواهی :
با عرض پوزش به هیچ وجه نمی آید، امیدوارم مرا ببخشید
13 – تشکر و قدردانی :
لطف کردید مرا به میهمانی دعوت کردید، ولی من دوست نداردم و نمی آیم.
منتظر بمان، اما معطل نشو / تأمل کن، اما توقف نکن / صریح باش، اما گستاخ نباش / بگو آری، اما نگو حتماً / بگو نه، اما نگو ابداً