– رکن معنوی سرقت رایانهای
سرقت رایانهاى همانند سرقت سنتى نیازمند وجود رکن روانى است که از دو جز سوء نیت عام و سوء نیت خاص تشکیل مىشود. سوء نیت عام عبارت است از خواست مجرم در انجام فعل «ربودن» و سوء نیت خاص عبارت است از خواست مجرم به تحقق نتیجه مجرمانه یعنى بردن اطلاعات دیگرى. انگیزه نیز در تحقق این جرم نقشی ندارد و قادر نخواهد بود وصف مجرمانه را از آن بزداید، لیکن ممکن است حسب مورد در تخفیف یا تشدید مجازات موثر باشد.[1]
بنابراین، اگر شخصى اطلاعات دیگرى را غصب کرده باشد و شخص مذکور با ورود به رایانه شخص غاصب، بخواهد اطلاعات خود را تحصیل کند، چنین شخصى را با توجه به فقدان سوء نیت نمىتوان مرتکب سرقت رایانه دانست. همچنین اگر کسى به قصد تفنن یا شوخى به رایانه دیگرى وارد شود تا اینکه اطلاعات او را بر دارد، با توجه به اینکه مرتکب هنگام ربودن سوء نیت نداشته، عملش منطبق با سرقت نیست. نیز اگر شخصى برنامهاى را طراحى کند تا به وسیله آن اطلاعات دیگرى را در زمانى برباید و آن را در حافظه رایانه نگهدارى کند، ولى برنامه مذکور به طور اتوماتیک به رایانه دیگر نفوذ کند و اطلاعات را بردارد، عمل مرتکب را نمىتوان سرقت دانست، زیرا در زمان ربودن اطلاعات توسط برنامه، مرتکب قصد و سوء نیتى نداشته است. حال اگر قصد طراح این باشد که برنامه خود به خود و به طور خودکار براى بردن اطلاعات فعال شود، شکى در سارق دانستن چنین فردى وجود ندارد.
3-2-3-2- رکن معنوی سرقت سنتی
جرم سرقت علاوه بر عنصر قانونی و مادی باید دارای عنصر روانی باشد، تا تحقق یابد زیرا تنها ارتکاب جرم موجب مسئولیت کیفری نخواهد بود بلکه ارتکاب جرم اولاً باید توأم با اراده و میل، رغبت فاعل باشد. ثانیاً فاعل جرم آن را با سوء نیت انجام داده باشد.
پس مرتکب باید به جرم ربودن عمل خود واقف باشد و عالماً مرتکب آن شود و با خواست و اراده قلبی و سوء نیت اقدام به سرقت نماید تا جرم تحقق یابد و مسئولیت کیفری بر عمل فاعل بار شود. پس هر گاه فاعل به اشتباه و به گمان آنکه مال خود را بر میدارد مال دیگری را تصاحب کند جرم سرقت تحقق نیافته چرا که سوء نیت و عنصر روانی در این مورد وجودنداشته است.[2]
3-3- مجازات سرقت رایانهای و سرقت سنتی
واکنش رسمی (حقوقی) جامعه در مقابل پدیده مجرمانه در بیشتر موارد به صورت مجازات و در پارهای از موارد به همراه اقدامات تأمینی و تربیتی تظاهر پیدا میکند این واکنش در قالب «تعقیب جزایی» به اجرا در میآید. در مورد سرقت مجازاتها با توجه به نوع آن فرق میکند، برخی مشمول تعزیر و برخی حد اعمال میشود.
3-3-1– مجازات سرقت رایانهای
ماده 12 قانون جرایم رایانهای که بیان شدهاست «: هرکس به طور غیر مجاز دادههای متعلق به دیگری را برباید، چناچه عین دادهها در اختیار صاحب آن باشد، به جزای نقدی از یک میلیون (1000000) ریال تا بیست میلیون (20000000) ریال و در غیر این صورت به حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا بیست میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.» به لحاظ تعیین دو نوع مجازات متفاوت با ابهام مواجه است; یعنی «اگر عین دادهها در اختیار صاحب آن باشد» تنها مجازات نقدی وضع میشود و اگر در اختیار صاحب آن نباشد، حبس یا جزای نقدی.
بای ح و پورقهرمانی ب، همان، ص 348. .[1]
[2] .حبیب زاده، م، همان، صص 94 – 96.
لینک جزییات بیشتر و دانلود این پایان نامه:
تحلیل جرم شناختی سرقت در فضای سایبری