آید را به شرکت بیمه منتقل می‌کند تا طی آن زیان مادی ناشی از خطر را جبران نماید. ( دستباز، ۱۳۸۵)
در این فرآیند فردی که خطر را منتقل می‌کند بیمه‌گذار و قبول‌کننده خطر را بیمه‌گر گویند. بیمه‌گذار وجهی را به بیمه‌گر می‌پردازد که حق بیمه و موضوعی که بابت آن عقد بیمه منعقد می‌گردد موضوع یا مورد بیمه می‌گویند. ( همان ماخذ،۱۳۸۵)
ماده ۱ قانون بیمه مصوب سال ۱۳۱۶ بیمه را چنین تعریف می‌کند:
“بیمه عقدی است که به موجب آن یک طرف تعهد می‌کند در ازاء پرداخت وجه یا وجوهی ازطرف دیگر درصورت وقوع یا بروز حادثه، خسارت وارده بر او را جبران نموده یا وجه معینی بپردازد. متعهد را بیمه‌گر، طرف تعهد را بیمه‌گذار، وجهی را که بیمه‌گذار به بیمه‌گر می‌پردازد حق بیمه و آنچه را بیمه می‌شود موضوع بیمه نامند.” ( قانون تجارت بیمه، ۱۳۶۳)
همچنین برابر مفاد ماده ۵ قانون مذکور موضوع بیمه ممکن است مال (اعم از عین یا منفعت)، هر حق مالی, هر نوع مسئولیت حقوقی و برای حادثه یا خطری باشد که بیمه‌گذار از وقوع آن متضرر می‌گردد.به عبارتی دیگر بیمه‌گذار باید نسبت به بقاء آنچه بیمه می‌دهد ذینفع باشد. ( همان ماخذ، ۱۳۶۳)
بنابراین بیمه عقدی است که بیمه‌گذار با آینده‌نگری خسارات ناشی از خطر احتمالی و قریب‌الوقوع را ازطریق پرداخت حق بیمه به بیمه‌گر جبران می‌کند. ( کریمی، ۱۳۸۴)
۲.۲ عناصر تشکیل دهنده بیمه
عناصر تشکیل‌دهنده بیمه عبارتند از: خطر، حق بیمه و خسارت ( همان ماخذ، ۱۳۸۴)
موضوع تمام عملیات بیمه را خطر تشکیل می‌دهد و آن عبارت از اتفاقی محتمل و قریب‌الوقوع.
از ویژگیهای خطر می‌توان به احتمالی بودن ـ نامعین بودن زمان اتفاق افتادن و ایجاد خسارت درصورت بروز را نام برد.
در بیمه مسئولیت مدنی، مسئولیت مدنی ناشی از حوادث، موضوع بیمه است که می‌تواند در اثر عمل یا رفتار شخص یا اشخاص وابسته و یا ناشی از اشیاء و اموال تحت مالکیت یا تصرف او ایجاد شود.
بنابراین بیمه‌گذار در ازاء پرداخت حق بیمه مسئولیت مدنی رفتار خود، اشخاص وابسته یا اشیاء و اموال خود را که ممکن است موجب خسارت دیگران شود بیمه کرده و پرداخت خسارت احتمالی را به بیمه‌گر منتقل می‌کند. یعنی بیمه‌گر متعهد می‌شود درصورت مسئول شناخته شدن بیمه‌گذار به جای او خسارت زیان دیده را بپردازد. این عمل (یعنی بیمه کردن) اموال و دارائیهای شخص بیمه‌گذار را از خسارت ناشی از مسئولیت او محافظت می‌کند.( اوترویل۱۸۴، ۱۳۸۳)
در زندگی امروزی اکثر مردم درمقابل خطرات ناشی از مسئولیت مدنی در مقابل دیگران قرار دارند و بهترین راه برای حفظ دارائیها و پرداخت خسارت زیان‌دیدگان با حداقل هزینه” بیمه” می‌باشد. ( دستباز،۱۳۸۵)
حق بیمه وجهی است که بیمه‌گذار در قبال خرید بیمه یا با به عبارت بهتر انتقال خطر به بیمه‌گر پرداخت می‌کند. با پرداخت حق بیمه و خرید بیمه مسئولیت مدنی، تعهد جبران خسارت از بیمه‌گذار منتقل‌شده و بیمه‌گر متعهد می‌گردد. ( کریمی، ۱۳۸۴)
واژه خسارت در لغت به معنی زیان و ضرر است ولی در اصطلاح بیمه‌ای تنها به این اکتفا نشده و صاحبنظران علم بیمه تعاریف ویژه‌ای برای آن ارائه داده‌اند. اما اغلب آنها کم و بیش به این موضوع اذعان دارند که خسارت یعنی وقوع خطر پیش‌بینی شده در بیمه نامه و ادعای زیان ازطرف زیان‌دیده. ( همان ماخذ،۱۳۸۴)
با بروز خسارت زیان‌دیده به عامل زیان مراجعه کرده و عامل زیان نیز با استفاده از بیمه نامه عملاً خواستار حمایت بیمه‌گر می‌شود که در اینجا بیمه‌گر وارد موضوع شده و درحدود بیمه نامه نسبت به پرداخت خسارت زیان‌دیده اقدام می‌کند.
در بیمه مسئولت مدنی نیز خسارت را می‌توان واقعه‌ای دانست که موجب مسئولیت بیمه‌گذار درمقابل اشخاص زیان‌دیده می‌گردد. ” ( صالحی ۱۳۸۰)
۳.۲ انواع بیمه
بیمه باتوجه به نوع نگاه ما به مبنای قانونی ـ اهداف و مقررات به انواع مختلفی تقسیم‌بندی می‌شود. در یک تقسیم بندی، بیمه به دو نوع کلی تقسیم می‌شود:
الف -بیمه‌های اجتماعی
ب -بیمه‌های بازرگانی
الف ـ بیمه‌های اجتماعی یا بیمه‌های اجباری به بیمه‌های ناشی از قانون نیز معروف هستند که درمورد کارگران و اقشار کم‌درآمد جامعه صدق پیدا می‌کند. قانون‌گذار برای اقشاری از جامعه که از یک سو نیروی تولیدی جامعه محسوب می‌شوند و ازسوی دیگر خود به فکر آینده و معیشت خود نیستند یا برای آینده خود نمی‌توانند برنامه مناسبی داشته باشند، دولت را موظف کرده درجهت حمایت از آنها، بیمه‌های اجتماعی را برقرار کرده و این اقشار را زیر چتر این نوع بیمه‌ها قرار دهد. ( کریمی،۱۳۸۴)
از مهمترین ویژگی این نوع بیمه‌ها می‌توان به پرداخت بخش اعظم حق بیمه توسط کارفرما و نیز محاسبه حق بیمه براساس درصدی از حقوق و دستمزد مشمولین اشاره کرد.
ب ـ بیمه‌های بازرگانی به بیمه‌های اختیاری نیز معروف هستند که در آن بیمه‌گذار به میل و اراده خود و به صورت آزادانه نسبت به تهیه انواع پوششهای آن اقدام می‌کند. در این نوع بیمه‌ها تعهد دوطرفه است یعنی بیمه‌گر در ازاء دریافت حق بیمه از بیمه‌گذار، تأمین بیمه در اختیار وی قرار می‌دهد.در بیمه‌های بازرگانی محاسبه حق بیمه متناسب با خطر بیمه‌شده تعیین می‌گردد و کلاً از بیمه‌گذار اخذ می‌گردد. بیمه‌های بازرگانی به انواع مختلفی در طول زمان تقسیم‌بندی شده‌اند که به فراخور نیاز روز و تنوع خطر‌ها به کار گرفته شده‌اند نظیر:
۱- بیمه‌های دریائی و غیردریائی
۲- بیمه‌های اموال و اشخاص
۳- بیمه‌های زندگی و غیرزندگی
۴- بیمه‌های اشیاء ـ مسئولیت، زیان پولی و اشخاص
از بین انواع بیمه‌های بازرگانی بیمه مسئولیت، موضوع این مجموعه است که در ادامه به تشریح آن پرداخته می‌شود. ( همان ماخذ، ۱۳۸۴)
انواع بیمه های بازرگانی:
نمودار مندرج در ذیل حاوی عنوان انواع بیمه نامه های بازرگانی قابل ارائه در بازار بیمه کشور می باشد؛
–
بیمه های اشخاص
–
بیمه عمر
–
بیمه عمر پس اندازی
بیمه عمر و پس انداز
بیمه مهریه
بیمه تأمین جهیزیه
بیمه عمر و سرمایه‌گذاری
–
سایر بیمه های عمر(صرفاً با پوشش خطر فوت)
بیمه عمر زمانی
بیمه تمام عمر
بیمه تمام عمر با محدودیت پرداخت حق بیمه
بیمه عمر مانده بدهکار
بیمه عمر تأمین آینده فرزندان
–
بیمه حوادث
بیمه حوادث گروهی
بیمه حوادث انفرادی
بیمه حوادث خانواده
بیمه درمان گروهی
بیمه مسافرت خارجی
–
بیمه های مسئولیت
بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل زمینی
بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل هوایی
بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل بین المللی
بیمه مسئولیت کارفرما در قبال کارکنان
بیمه مسئولیت سازمانهای دولتی
بیمه مسئولیت تولیدکنندگان و فروشندگان محصول
بیمه مسئولیت حرفه ای پزشکان
بیمه مسئولیت مدیران مسئولین فنی بیمارستانها، کلینیکها و درمانگاهها
بیمه مسئولیت حرفه ای پرستاران و پیراپزشکان
بیمه مسئولیت حرفه ای مهندسین طراح، محاسب و ناظر ساختمان
بیمه مسئولیت جامع .C.G.L
بیمه اعتباری تسهیلات بانکها و قراردادهای فروش اقساطی
بیمه اسبهای مسابقه
بیمه مسئولیت شکارچیان و محیط بانان
بیمه مسئولیت عوامل پروژه های سینمایی
بیمه رایانه
بیمه مسئولیت دام و طیور
بیمه صداقت در امانت
بیمه مسئولیت حرفه ای دلالان رسمی بیمه مرکزی ایران
بیمه مسئولیت شرکتهای تولید کننده گاز مایع
بیمه مسئولیت مستاجر در برابر موجر
بیمه دام صنعتی
بیمه مسئولیت سردفتران
بیمه مسئولیت حرفه ای وکلای دادگستری
بیمه مسئولیت های عمومی
بیمه مسئولیت ناشی از آتش سوزی
بیمه مسئولیت مدیران واحدهای اقامتی
بیمه مسئولیت مدیران سینما ها
بیمه مسئولیت مدیران اماکن ورزشی
بیمه مسئولیت پارکینگها
بیمه مسئولیت ناجیان غریق
بیمه مسئولیت اماکن مسکونی و تجاری
بیمه مسئولیت شرکتهای نصاب سیستمهای گاز سوز خودرو
بیمه مسئولیت مدنی ناشی از اجرای عملیات ساختمانی
بیمه های اموال
بیمه های اتومبیل
بیمه شخص ثالث
خسارتهای مالی
خسارتهای جانی
بیمه حوادث سرنشین
بیمه بدنه
بیمه های آتش سوزی
واحدهای مسکونی
مراکز صنعتی
مراکز غیر صنعتی
بیمه های باربری
بیمه حمل و نقل
A
B
C
بیمه پول
بیمه کشتی
بیمه هواپیما
بیمه بدنه هواپیما
بیمه فرانشیز بدنه
بیمه جنگ بدنه
بیمه تجهیزات فرودگاهی
بیمه تجهیزات و لوازم یدکی شرکتهای هواپیمایی
بیمه مسئولیت قانونی شرکت هواپیمایی در قبال مسافر
بیمه مسئولیت قانونی بار همراه مسافرین
بیمه مسئولیت قانونی نسبت به اشخاص ثالث
بیمه مسئولیت کالای حمل شده توسط هواپیما
بیمه مسئولیت ناشی از جنگ
بیمه مسئولیت عمومی
بیمه مسئولیت تولید
بیمه مسئولیت خدمات زمینی، جبران خسارات مالی و جانی
بیمه حوادث سرنشین
بیمه فقدان گواهی پرواز خلبان، کمک خلبانان و مهندسین پرواز
بیمه های مهندسی
بیمه تمام خطر پیمانکاران
بیمه تمام خطر نصب
بیمه سازه های تکمیل شده
بیمه شکست ماشین آلات
بیمه ماشین آلات و تجهیزات پیمانکاری
بیمه فساد کالا در سردخانه
بیمه عدم النفع شکست ماشین آلات
بیمه بویلر و مخازن تحت فشار
بیمه تجهیزات الکترونیکی
( آمار منتشر شده بیمه مرکزی ایران، ۱۳۸۷)
۴.۲ تاریخچه بیمه در ایران
بیمه به مفهوم امروزی آن در ایران سابقه چندانی ندارد. در حدود سال “۱۲۸۰” هجری شمسی در دو مؤسسه روسی بنام “نادژدا” و “کافکازکوری” در ایران شروع به کار کردند که پس از انقلاب بلشــویکی تعطیل شدند. بعد از آن شرکت بیمه انگلیــسی “آلیانس۱۸۵” نمایندگی خود را در ایران تأسیـــس کرد و شرکتهای دیگر انگلیسی و آلمانی و سوئیســـی در ایران شروع به فعالیت نــمودند. بعدها شرکت بیمه دولتی شوروی بنام “اینگستراخ” نیز در ایران شعبه های تأسیـــس کرد و تعداد این شرکت ها بتدریج افزایش یافت.
فعالیت شرکت های بیمه خارجی در ایران که