اورامان، خونه خورشید کجاس؟

اورامان دهاتی در بخش اورامان شهرستان سروآباد در استان کردستانه که با داشتن معماری پلکانی به روستای هزار ماسوله مشهوره

اورامان رو هورامان تخت هم می می گن. این داهات که در زبون محلی «هه ورامان» هم گفته می شه، از غرب به عراق، از شمال به کردستان و از جنوب به جوانرود محدود می شه و جاده ای به طول ۷۵ کیلومتر اون رو به مریوان وصل می کنه. این منطقه بخشیه که بین ایران و عراق مشترکه و یه دشت پر پیچ و خم و رودهایی خوشگل و مختلفی داره که بسیار زیباه. محل بیرون آمدن آب زیر زمینی های مشهور این منطقه سیروان و لیله هستن. این دو رود در نزدیکی عراق به هم می پیوندند و این پیوندگاه رو دروله می نامند. خونه های شهر کلا از سنگه و به شکل خشکه چین و پلکانی ساخته شده ان، به خاطر همین اورامان رو روستای هزار ماسوله هم می می گن.

اورامان  یا اورامان تخت از دو بخش هورا و مون تشکیل شده. بسیاری بر این باور ان که هورا همون اهورا بوده. به این شکل اهورامان یعنی خونه اهورامزدا و اگه هورامان رو برگرفته از هور اوستایی در معنی خورشید و مون رو در معنی خونه بدونیم، معنی اون خونه و جایگاه خورشیده. مردم اورامان بر این باور هستن که در گذشته اورامان یکی از شهرهای بزرگ منطقه و دارای مرکزیت و حکومت بوده؛ اون ها نامیدن اورامان با عنوان تخت اورامان رو قرینه ای بر اثبات این باور می دانند و فکر میکنن این به اون معناه که اورامان دارای تخت حکومتی بوده و مرکزیت حکومت حساب می شد. در سال های گذشته جستجو های قدیم شناسی در منطقه اورامان انجام شد که سابقه اون  رو شش هزار سال و مربوط به دوره مس دونستن. کتیبه ای در اورامانه که مربوط به آشوره و همین می تونه سند دیگری  بر باستانی بودن منطقه باشه. بعضی فکر میکنن که سابقه مرکزیت شهری اورامان به دوره ساسانیان می رسد.

آداب و رسوم و نام هایی که در این منطقه س، نشون از باستانی بودن اون داره. اما اینکه شهر حتما مربوط به دوره ساسانی باشه، نیازمند اسناد دقیقیه که الان، مستندی در این مورد به دست نیامده.

آب و هوای منطقه اورامان کوهستانیه. این منطقه محل بیرون آمدن آب زیر زمینی ها و چراگاه های بسیاری داره. در دامنه کوه های اورامان باغ های زیبایی هست که باعث شده دامداری در کنار باغداری پیشه اصلی مردم شهر باشه. در این منطقه گونه های جانوری و گیاهی زیاد و بسیاری مشاهده می شه. درختان بلوط، پسته وحشی، گردو و انجیر از پوشش های گیاهی درختی این منطقه و گیاهان ریواس، کنگر، ترشکه و …هم از پوشش های گیاهی این منطقه ان.

اورامان در اول داهات بود، اما در سال های گذشته با داشتن ۵۴۰ خونواده و جمعیت ۲۸۰۰ نفر در سال ۱۳۹۰ به مرکز بخش تبدیل شد. مردم اورامان به زبون اورامی که یکی از گویش های گورانیه و زیرگروهی از گویش های شمال غرب ایرانه، سخن می می گن. مردم اورامان مسلمون هستن و مذهب اون ها سنیه. با اینحال در این منطقه آیین های مربوط به ایران قدیم رایجه و در حافظه تاریخی مردم باقی مونده و پاس داشته شده.

مردم شهر اورامان لباس های محلی کردی خاص خود رو دارن. مردان کرد این منطقه چوخه، پانتول، ملکی شال، دستار، فرنجی و کله بال و زنان اون جانی، کلنجه، شال، کلاه و کلله می پوشند. این لباس ها با زیورالات تزیین شده و رنگ های خاصی دارن. صنایع دستی شهر اورامان گلیم، سجاده، نمد، گیوه، ظرف های چوبی و… است.

معماری پلکانی داهات و خونه های دیدنی اون، داهات رو به شکل هرم گونه درآوردهه که در راس این هرم قلعه ای باستانی قرار داره. معماری پلکانی این خونه ها به شکلیه که حیاط هر خونه پشت بام خونه ای دیگه س. معماری اورامانات و سرسبزی این منطقه کوهستانی رویایی، گویی پله هایی به طرف بهشت رو متصور می شه.

اورامان علاوه بر داشتن جاذبه های طبیعی و معماری جذاب دارای جاذبه های الهی خاصی مثل کوچ های ییلاقی و مراسم هرساله پیر شالیار در بهار و تابستون هم هست. اهالی اورامان در این مراسم با لباس های کردی خاصی حاضر می شن و موسیقی های عرفانی و مراسمات خاص پختن آش و… رو برگزار می کنن. گفته شده پیر شالیار یکی از بزرگان منطقه اورامان بوده که به گسترش اسلام در این منطقه مشغول بوده و مردم واسه بزرگداشت ایشون هر ساله دو مراسم در دو فصل سال برگزار می کنن. چیزی که در این مراسم نظرها رو به خود جلب می کنه، آداب و رسومیه که در این بزرگداشت به چشم می خورد. در این آداب و رسوم، ریشه هایی از باورهای زرتشتی و باستانی دیده می شه که نشون از قدمت تاریخی اورامان و موندن رسوم خاص باستانی این منطقه در اذهان تاریخی مردم داره. بعضی هم این مراسم رو مربوط به آداب باستانی مردم می دانند که بعدا با اعتقادات اسلامی گره خورده و آگاهی پیدا کرده. مقبره پیر شالیار که از مریدان عبدالقادرگیلانی بوده، در انتهای جاده آسفالته اورامان قرار داره. این مراسم شامل ذبح دام قربونی، دف زنی، یه جور رقص، خوردن آش، و شب نشینی و خوندن شعر و دعاه.

اورامان دارای طبیعت چشم نواز و خوشگلیه. آب و هوای کوهستانی منطقه و طبیعت خاص اون دلیل می شه که دیدن زیبایی های اورامان در هر فصلی از سال دلپذیر باشه. اما طبیعیه که اردیبهشت رو باید از بقیه زمان ها جدا کرد، چون که زیبایی های رویایی اورامان در اردیبهشت دوبرابر می شه و تصویری که این ماه از فصل بهار در اورامان دیده می شه، باورنکردنی و رویاییه. شاید واسه توضیح این تصویر رویایی و چشم انداز طبیعی فقط عنوان تیکه ای از بهشت رو به کار گیری کرد. طبیعت اورامان و کوه های اون و رودخانه سیروان که در نزدیکی اورامان جریان داره و سدهای اون جزی زیبایی های این شهر به حساب می روند.

رودخانه سیروان که در جنوب غربی استان جریان داره، پس از دریافت آب های بخش های جنوب غربی، غرب و مرکز استان مثل قشلاق، گاوه رود و گردلان تبدیل به سیروان می شه. بخش کلی این رودخانه در شهرستان سروآباد و منطقه باستانی اورامان جریان داره و بعد در خاک عراق پس از پیوستن به رودخانه دیاله، وارد رود بزرگ دجله می شه. در واقع این رود طولانی ترین رودخانه استان کردستانه. حواشی این رود بسیار زیبا و بستر و کناره های اون زیستگاه شکل های جور واجور پرندگان و ماهیانیه که از دید بهره ورداری تفریحی و توریستی بسیار کاربردی هستن. بهترین مسیر و چشم انداز واسه دیدن عظمت و زیبایی سیروان فاصله بین روستاهای اسپریز تا هجیجه که به دلیل قرارگیری جاده شنی طبق رودخانه دارای ایستگاه های مهم و باارزش چشمی فوق العاده واسه فراغت، عکاسی و تصویربرداریه. این رودخانه به دلیل خروشان بودن، محل تمرین و مسابقات قایقرانان داخلی و خارجی هم هست.

واسه رفتن به اورامان از تهران و با خودروی شخصی می توان با گذروندن راه ۶۶۰ کیلومتری و عبور از شهرهای ساوه، همدان و سنندج به سروآباد و بعد به اورامان رسید. از راه پرواز هم از تهران می توان به سنندج رفت و در اونجا از خودروهای جور واجور در دسترس به کار گیری کرد. از جای های اقامتی اورامان هتل سنگی اینه که با نام هتل شادی هم مشهوره. این هتل، نمایی با معماری سنگی با شکوه و چشم گیری داره و هرساله پذیرای تعداد زیادی گردشگران عاشق بافت سنتیه. هتل سنگی شادی با ۲۲ باب واحد اقامتی، در روستای اروامان به همراه امکانات مناسب رفاهی در اختیار گردشگران این منطقه س.

اورامان یکی از مناطق گردشگری زیبای ایرانه که هر ساله گردشگران خیلی از داخل و بیرون از ایران، از این منطقه دیدن می کنن. این منطقه بکر و رویایی در سال های گذشته بر حجم گردشگران خارجی اضافه شده، بیشتر گردشگران خارجی این منطقه از کشورای اسپانیا و آلمان به اورامان سفر کرده ان.