– مؤلفه های هوش هیجانی
دانیل گلمن مؤلفه های هوش هیجانی را به شرح زیر بیان می کند:
1- خودآگاهی: شناختن هیجان هایی که آن را احساس می کنیم و دلیلش را نیز می دانیم. خودآگاهی، آگاه بودن از حالت روانی خود و تفکرها درباره آن حالت است.
2- خودگردانی: تعادل هیجانی را خود گردانی می نامند. گاهی از خود گردانی به معنای کنترل احساسات، عواطف و تکانش ها یاد می کنند. خود گردانی یک قابلیت زیر بنایی است که در کنترل رفتارهای هیجانی نقش مهمی دارد.
3 – انگیزش: به معنای مولد، ا‌ثر بخش و خلاق بودن در زمینه کاریست. انگیزش توانایی انرژی دادن به دیگران و هدایت رفتار آنان بر خلاف داشتن روحیه ضعیف را دارد. در انگیزش از هیجان ها به عنوان ابزاری برای رسیدن به اهداف استفاده می کنیم.
4 – همدلی: توانایی همدردی کردن با احساسات دیگران و شناخت دیدگاه آنها را همدلی می نامند. همدلی توانایی شناخت و نفوذ بر حالت هیجانی دیگران یا آگاهی نسبت به احساسات، نیازها و علایق دیگران است. همدلی به معنای دیگر وارد شدن به حریم احساس دیگران است.
5 – مهارت های ارتباطی یا اجتماعی: توانایی شناخت و همدلی با دیگران، برقراری ارتباط مؤثر، گوش دادن عمیق و پرسیدن سؤالات مهم، تشریک مساعی، مربیگری و مذاکره کردن از اجزا این مهارت محسوب می شود. به عبارتی دیگر آگاهی و شناخت نسبت به هیجان ها و احساسات دیگران، مهارت گوش دادن به احساسات دیگران در زمانی است که افراد دچار هیجان و احساسات هستند و نیاز به گوش دادن حرف های آنان را دارند (زارعان و بخشی پور، 1386).
جدول 2-1. چارچوب هوش هیجانی
| قابلیت فردی | |
| خودآگاهی | 1 – آگاهی هیجانی: شناخت/ درک هیجان های خود و آثار آن |
| 2 – خود ارزیابی صحیح: شناخت/ درک نقاط قوت، ضعف و محدودیت های خود | |
| 3 – خود باوری: احساس لیاقت، ارزشمندی و توانمندی | |
| خودگردانی | 1 – خود کنترلی: جلوگیری از بروز اختلالات هیجانی و تکانش های موجود |
| 2 – وظیفه شناسی: پذیرش مسئولیت در قبال عملکرد فردی | |
| 3 – قابل اعتمادی: حفظ معیارهای صداقت و درستکاری | |
| 4 – انطباق پذیری: انعطاف در پذیرش تغییر و کنترل آن | |
| 5 – نوآوری: سازگاری در مواجه با ایده ها، راهکارها و اطلاعات جدید و بکر | |
| انگیزش | 1 – رشد گرایی: تلاش برای بهبود یا رسیدن به معیارهای برتر |
| 2 – تعهد: همسویی با اهداف گروه یا سازمان | |
| 3 – ابتکار: آمادگی استفاده از فرصت ها | |
| 4 – خوش بینی: جدیت در رسیدن به اهداف به جای دیدن موانع و عوامل بازدارنده | |
| همدلی | 1 – شناخت/ درک دیگران: شناخت عواطف و دیدگاه دیگران و تأثیر آن در تصمیمات |
| 2 – بالندگی دیگران: اعتقاد به رشد دیگران و تقویت توانمندی های آنها | |
| 3 – خدمت مداری: پیش بینی ،شناسایی و ارضاء نیازهای مشتریان | |
| 4 – هدایت تنوع: رشد فرصت ها از طریق به کارگیری افراد با فرهنگ ها و نژادهای مختلف | |
| 5 – آگاهی سیاسی: مطالعه هیجان فعلی گروه و قدرت روابط | |
| مهارت های اجتماعی | 1 – نفوذ گذاری: استفاده از فنون اثربخش برای متقاعد کردن دیگران |
| 2 – ارتباطات: گوش دادن درست و ارسال پیامهای قابل قبول | |
| 3 – مدیریت تضاد: گفتگو و دفع مخالفت ها | |
| 4 – رهبری: تقویت روحیه و هدایت افراد گروه ها | |
| 5 – تسریع تغییر: ابتکار یا مدیریت کردن تغییر | |
| 6 – پیوند سازی: تقویت ابزارهای پیوند سازی و ارتباطی | |
| 7 – تشریک مساعی و مشارکت: کارگروهی به منظور رسیدن به اهداف مشترک | |
| 8 – ظرفیت های گروهی: ایجاد هم افزایی در گروه برای رسیدن به اهداف جمعی | |
– آقایار، هوش هیجانی سازمانی، ص 35