در پایان لازم است هر گروه از فعالیت هایی که در جریان بحث انجام گرفته گزارشی برای ارائه به کلاس تهیه کند . یادداشت های گروه برای این منظور قابل استفاده است ( سیف ، 1386 ) .
برای اداره ی بحث گروهی توجه به موارد زیر اهمیت دارد:

عده ی افراد در بحث گروهی
مطلوب ترین عده برای هر گروه بحث بین 3 تا 7 نفر است . زیرا با این تعداد ، دانش آموزان وقت کافی برای حرف زدن و اظهار نظرپیدا می کنند و حتی کم حرف ترین افراد نیز می توانند به گفتگو بپردازند .
ترتیب نشستن افراد
نحوه نشستن افراد گروه نقش مهمی در سود بردن از این روش ایفاء می کند . وقتی که افراد گروه در شرایط دوستانه و روبه روی یکدیگر نشسته باشند ، احساس آرامش می کنند .
نفش رهبر در بحث گروه
رهبر باید به صورتی کار کند که موضوع بحث زایل نشود و نتیجه مشخص گردد . اگر مشکلی در گروه به وجود آید ، رهبر گروه باید با همفکری اعضاء به حلّ آن اقدام کند و از تک روی بپرهیزد .
ویژگی یک بحث گروهی اثرگذار
بحث گروهی به طور تصادفی اتّفاق نمی افتد . چنین بحثی نتیجه ی فعالیت های وسیعی در زمینه برنامه ریزی ، سازماندهی ، رهبری و ارزشیابی است . بحث مفید حاصل مدیریت قوی است و به انگیزه و صمیمیت شرکت کنندگان نیاز دارد . به کار گماشتن افراد گروه در بحث چه از طریق معلّم و یا دیگران الزامی است . وقتی که بحث به پایان رسید موضوع مورد بحث خلاصه و نتیجه گیری می شود ( احدیان و آقازاده ، 1378 ) .
خلاصه شامل :
مهمترین نکاتی که اعضاء گروه بیان کردندند .
موارد برجسته که به هدف بحث مربوط می شود .
یادداشت نکات آموخته شده که به کار یا امور شخصی افراد مربوط می شود .
یادآوری استفاده از مهارت های آموخته شده در زندگی روزانه .
4 – 12 – 2 : راهبرد یادگیری از طریق تجربه
شالوده ی اصلی این راهبرد رسیدن به برداشت شخصی از یک تجربه و طراحی برنامه هایی برای یادگیری ها در محیط های دیگر است . در این راهبرد یادگیری از طریق تجربه تأکید بر فرایند یادگیری است تا فرآورده ی آن . یعنی تنها رسیدن به هدف های آموزشی مهم نیست بلکه از آن مهم تر روشی است که دانش آموزان برای کسب هدف های آموزشی از آن استفاده می کنند ( مک نیل و ویلز ، 1990 ؛ به نقل کردنوقابی ، 1386) .

5– 12 – 2 : مطالعه ی مستقل
این راهبرد آموزشی روش هایی را پوشش می دهد که به طور هدفمند سعی دارند ابتکار عمل ، اعتماد به نفس و پیشرفت شخصی را در دانش آموزان پرورش دهند . در حالی که راهبرد مطالعه ی مستقل توسط شاگرد و تحت نظر و با راهنمایی معلم کلاس انجام گیرد . یکی از غایت های پرورشی2 اصلی این راهبرد کمک کردن به دانش آموزان و دانشجویان برای افزایش کارآمدی شخصی و شهروند مسئول شدن از طریق افزایش توانایی های بالقوه ی آنان است ( رابرتسون و لانگ ،1991 ؛ به نقل کرد نوقابی ، 1386 ) .
13- 2 : مروری بر پژوهش های انجام شده
1 – 13 – 2 : پژوهش های انجام شده در داخل کشور
1- محمدجواد لیاقت دار به همراه جمعی از اعضاء هیأت علمی دانشگاه اصفهان ، پژوهشی را تحت عنوان ” مقایسه میزان تأثیر روش بحث گروهی با روش سخنرانی بر پیشرفت تحصیلی و مهارت های ارتباطی دانشجویان در سال تحصیلی 81 – 80 ” به اجرا گذاشت .
هدف اصلی پژوهش حاضر مقایسه میزان تأثیر روش تدریس بحث گروهی با روش تدریس سخنرانی بر پیشرفت تحصیلی و مهارت های ارتباطی دانشجویان بوده است . فرضیه های پژوهش عبارت بودند از :
1- بین میزان تأثیر روش تدریس بحث گروهی و روش سخنرانی در افزایش پیشرفت تحصیلی دانشجویان تفاوت معنادار وجود دارد .
2- بین میزان تأثیر روش تدریس بحث گروهی و روش سخنرانی در افزایش مهارت های ارتباطی دانشجویان تفاوت معنادار وجود دارد .
3- بین میزان تأثیر روش تدریس بحث گروهی و روش سخنرانی بر دانشجویان به تفکیک جنسیت ( دختر و پسر ) تفاوت معنادار وجود دارد .
جامعه ی آماری این پژوهش کلیه ی کلاس های دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه اصفهان در نیم سال اول سال تحصیلی 81 – 80 بوده است . برای تأمین نمونه های آماری پژوهش ، چهار کلاس از کلاس های دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی انتخاب شدند . این چهار کلاس توسط دو مدرس دانشکده که نسبت به هر دو روش سخنرانی و بحث گروهی تسلط داشتند ، اداره شدند . هر مدرس یک گروه گواه و یک گروه آزمایش را با عنوان درس اداره می کردند .
برای اجرای این پژوهش چهار کلاس نمونه انتخاب شد ، دو کلاس به عنوان گروه گواه و دو کلاس به عنوان گروه آزمایش . در یک ترم تحصیلی در دو کلاس روش بحث گروهی و در دو کلاس روش سخنرانی اجرا شد . در نهایت ، نمرات آزمون پیشرفت تحصیلی و آزمون مهارت های ارتباطی دانشجویان هر دو گروه با هم مقایسه شد . نتایج پژوهش نشان داد که در مجموع ، روش بحث گروهی بر افزایش پیشرفت تحصیلی و نیز مهارت های ارتباطی دانشجویان مؤثرتر از روش سخنرانی است . به علاوه فرضیه سوم پژوهش درباره ی پیشرفت تحصیلی دانشجویان تأیید شد . به این صورت که روش بحث گروهی برای پسران مؤثرتر از دختران بود ، لکن این فرضیه در مورد مهارت های ارتباطی رد شد .
2 – کمال آبادی فراهانی ( 1379 ) در تحقیقی تحت عنوان ” بررسی اثربخشی روش های فعال بحث گروهی و پرسش و پاسخ در یادگیری درس برنامه ریزی تحصیلی و شغلی دانش آموزان پسر دوره ی متوسطه ناحیه ی یک شهرستان اراک ” تأثیر روش بحث گروهی بر تقویت روحیه ی همکاری دانش آموزان و همچنین تقویت بیان آنان را مورد بررسی قرار داد . اهداف کلی این پژوهش عبارت بودند از :
1- بررسی میزان اثربخشی روش های فعال بحث گروهی و روش پرسش و پاسخ در یادگیری درس برنامه ریزی تحصیلی و شغلی دانش آموزان پسر دوره ی متوسطه ناحیه ی 1 شهرستان اراک .
2- تعیین رابطه ی بین نگرش دانش آموزان و دبیران درس برنامه ریزی ، پیرامون تأثیر روش های فعال بحث گروهی و پرسش و پاسخ در یادگیری درس برنامه ریزی تحصیلی و شغلی .
پرسش های تحقیقاتی که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفتند عبارت بودند از :
1- یادگیری درس برنامه ریزی تحصیلی و شغلی به روش بحث گروهی تا چه حد موجب تقویت روحیه ی همکاری و تعاون در دانش آموزان می شود ؟
2- یادگیری درس برنامه ریزی تحصیلی و شغلی به روش بحث گروهی تا چه اندازه موجب تقویت قوه بیان دانش آموزان می شود ؟
3- یادگیری درس برنامه ریزی تحصیلی و شغلی تا چه اندازه موجب آشنایی دانش آموزان با رشته های مختلف تحصیلی می شود ؟
4- یادگیری درس برنامه ریزی تحصیلی و شغلی به روش پرسش و پاسخ تا چه میزان موجب آشنایی دانش آموزان با مشاغل موجود در جامعه می شود ؟
روش تحقیق توصیفی – تحلیلی است و به منظور جمع آوری اطلاعات از فن پرسشنامه استفاده شده است . جامعه آماری تحقیق شامل کلیه ی دانش آموزان پسر دوره ی متوسطه و کلیه ی دبیران درس برنامه ریزی تحصیلی و شغلی ناحیه ی 1 شهرستان اراک در سال تحصیلی 79 – 78 بودند . حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 376 نفر بودند که به صورت تصادفی خوشه ای انتخاب شدند .
نتایج پژوهش نشان داد که :
دانش آموزان و دبیران گروه نمونه ی پژوهش ، یادگیری درس برنامه ریزی تحصیلی و شغلی به روش بحث گروهی را موجب تقویت روحیه ی همکاری و تعاون بین دانش آموزان می دانند .
اکثریت دانش آموزان و دبیران نمونه تحقیق معتقدند که یادگیری درس برنامه ریزی تحصیلی و شغلی به روش بحث گروهی موجب تقویت قوه بیان دانش آموزان می شود .
به اعتقاد گروه کثیری از دانش آموزان و دبیران نمونه ی پژوهش ، یادگیری درس برنامه ریزی تحصیلی و شغلی به روش پرسش و پاسخ موجب آشنایی دانش آموزان با رشته های مختلف تحصیلی می گردد .
اکثر دانش آموزان و دبیران گروه نمونه ی تحقیق ، معتقدند که یادگیری درس برنامه ریزی تحصیلی و شغلی به روش پرسش و پاسخ موجب آشنایی دانش آموزان با مشاغل موجود د
ر جامعه می شود .
3 – رحمتی ( 1383 ) نیز در پژوهشی تحت عنوان ” بررسی تأثیر مهارتهای مقابله ای به شیوه بحث گروهی بر نگرش دانش آموزان پسر سال اول دبیرستان نسبت به سوء مصرف موادمخدر در سال 83″ ، تأثیر آموزش مهارت های مقابله ای به روش بحث گروهی را بر نگرش دانش آموزان نسبت به سوء مصرف مواد مخدر و همچنین تأثیر این روش را بر تقویت نگرش منفی دانش آموزان ، تغییر باورهای نادرست ، تغییر حالت هیجانی و احساس دانش آموزان و نیز تغییر در آمادگی عمل آنها در قبال سوء مصرف مواد مخدر مورد بررسی قرار داد .
فرضیه های پژوهش عبارت بودند از :
1- آموزش مهارت های مقابله ای به روش بحث گروهی بر نگرش دانش آموزان نسبت به سوء مصرف مواد مخدر تأثیر دارد .
2- آموزش مهارت های مقابله ای به روش بحث گروهی موجب تقویت نگرش منفی دانش آموزان نسبت به سوء مصرف مواد مخدر می شود .
3- آموزش مهارت های مقابله ای به روش بحث گروهی موجب تغییر باورهای نادرست ( مؤلفه های شناختی نگرش ) نسبت به مواد مخدر و مصرف آن می شود .
4- آموزش مهارت های مقابله ای به روش بحث گروهی موجب تغییر حالت هیجانی و احساس دانش آموزان ( مؤلفه های عاطفی نگرش ) نسبت به مواد مخدر و مصرف آن می شود.
5- آموزش مهارت های مقابله ای به روش بحث گروهی در آمادگی عمل ( مؤلفه های رفتاری نگرش ) دانش آموزان در قبال سوء مصرف مواد مخدر تغییر ایجاد می کند .
جامعه ی آماری در این پژوهش عبارت از کلیه ی دانش آموزان پسر پایه ی اول متوسطه استان کرمان بود که در سال تحصیلی 83 – 82 در مدارس متوسطه مناطق 3 گانه آموزش و پرورش استان کرمان به تحصیل اشتغال داشتند . حجم نمونه در این پژوهش تعداد 559 نفر از دانش آموزان سال اول متوسطه بود که بر مبنای نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب و در دو گروه آزمایش (10 کلاس ، 282n=) و گروه کنترل (10 کلاس ، 277 n=) جای گماری شدند . اطلاعات حاصل از تحلیل داده ها نشان داد که آموزش مهارت های مقابله ای به روش بحث گروهی توانست نگرش دانش آموزان در گروه آزمایش را نسبت به گروه کنترل به طور معناداری تغییر دهد و نسبت به سوء مصرف مواد مخدر منفی تر سازد . ضمن اینکه تأثیر مداخله ی آموزشی در تغییر هر سه جنبه ی شناختی ، عاطفی و رفتاری نگرش دانش آموزان نسبت به سوء مصرف مواد مخدر نیز معنادار بود .
با جامعه ی آماری کلیه دانش آموزان پسر پایه ی اول متوسطه استان کرمان و با حجم نمونه 559 نفر و روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای و دو گروه آزمایشی و کنترل نتایج نشان داد که روش بحث گروهی توانست نگرش دانش آموزان گروه آزمایشی را نسبت به گروه کنترل به طور معناداری تغییر دهد .
4- اسدپور ( 1377 ) در پژوهشی تحت عنوان “بررسی تاثیر آموزش به روش بحث گروهی بر میزان مصرف سیگار دانش‌آموزان دبیرستانهای شهر رفسنجان در سال تحصیلی 77 – 76 ” با جامعه ی آماری کل دانش آموزان پسر پایه ی اول تا سوم متوسطه با حجم نمونه 70 نفر در دو گروه آزمایشی و کنترل به صورت تصادفی انتخاب نمود ، قبل از مداخله پرسشنامه سنجش میزان آگاهی ، نگرش و عملکرد و میزان مصرف سیگار در اختیار دو گروه قرار داده شد و همزمان نمونه ی خون جهت تعیین میزان هموگلوبین ، هماتوکریت و تعداد گلبول قرمز خون از دو گروه تهیه شد . سپس مداخله به مدت دو ماه بر روی گروه آزمون انجام گرفت و پس ازآن مجدداً پرسشنامه در اختیار دو گروه قرار داده شد و از دو گروه نمونه خون جهت تعیین فاکتورهای مذکور گرفته شد .سپس اطلاعات قبل و بعد در دو گروه جمع آوری و مورد مقایسه قرار گرفت ، و نتایج نشان داد که آموزش به روش بحث گروهی بر میزان آگاهی ، نگرش و عملکرد دانش آموزان نسبت به سیگار و میزان مصرف سیگار و میزان فاکتورهای خونی ( میزان هموگلوبین ، هماتوکریت و تعداد گلبول قرمز خون ) تأثیر داشته است .
5- مشکی ، مهدی و غفرانی پور ، فضل ا … و الهیاری ، عباسعلی ( 1378 ) در پژوهشی تحت عنوان ” اثربخشی بحث گروهی بر خودپنداشت نوجوانان پسر دبیرستانهای گناباد ” در این پژوهش 34 نفر در گروه آزمون و 32 نفر در گروه گواه به روش خوشه ای ساده ی دو مرحله ای انتخاب شدند و پس از آموزش به گروه آزمون و بررسی نتایج کارایی آموزش به روش بحث گروهی بر اساس مهارت مشکل گشایی بر ارتقاء خودپنداشت نوجوانان و پایداری اثر آن نیز به اثبات رسید . استمرار بیشتر ، نیازمند پیگیری و یادآوری است تا برای نوجوانان الگوی عملی گردد .
6- وارسته مقدم ( 1385 ) در پژوهشی با هدف بررسی مقایسه ای تأثیر دو روش آموزشی سخنرانی و بحث گروهی بر سطح یادگیری مراقبین بهداشتی در خصوص شناخت استرس های کودکان سن مدرسه منطقه 6 شهر تهران پرداخت . جامعه ی آماری این پژوهش شامل 40 مراقب بهداشتی شاغل در مدارس ابتدایی منطقه ی 6 اموزش و پرورش شهر تهران بود که 20 نفر به روش سخنرانی و 20 نفر به روش بحث گروهی آموزش دیدند . داده ها با بهره گرفتن از پرسشنامه ای مشتمل بر 40 سؤال در مورد آگاهی از استرس و علائم و منابع و راه های مقابله با استرس در کودکان سن مدرسه جمع آوری شد . برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های آماری من ویتنی یو ، دقیق فیشر و ویل کاکسون و نرم افزار Spss استفاده شد و نتایج تحقیق نشان داد که سطح یادگیری در مراقبین بهداشتی مدارس ابتدایی بعد از آموزش به روش بحث گروهی به طور چشمگیری مؤثرتر از آموزش به روش سخنرانی بود .
7- هروی کریموی ، جدیدمیلانی و رژه ( 80 ) پژوهشی با هدف مقایسه ی تأثیر روش های آموزشی سخنرانی و تفحصّ گروهی بر میزان یادگیری دانشجویان پرستاری در درس بهد
اشت جامعه در دانشگاه شاهد سال 81 – 1380 انجام دادند . این پژوهش ، نیمه تجربی بود که بر روی 49 دانشجوی دریافت کننده ی واحد بهداشت در دو گروه : 24 نفر تدریس به شیوه ی تفحصّ گروهی و 25 نفر تدریس به شیوه ی سخنرانی انجام شد . داده ها با بهره گرفتن از آزمون های آماری من ویتنی و ساین و به کمک نرم افزارSpss تجزیه و تحلیل شد و نتایج نشان داد که میزان یادگیری در هر دو گروه تدریس به شیوه ی سخنرانی و تفحصّ گروهی افزایش معنی داری داشته اند ولی میزان یادگیری در گروه تفحصّ گروهی از گروه تدریس به شیوه ی سخنرانی به طور معنی داری بیشتر بوده است .
8 – غفاری و احدی (1386 ) در پژوهشی به بررسی تاثیر‌ آموزش خودآگاهی هیجانی و کنترل تکانه در کاهش کناره گیری اجتماعی و کاربری اجباری اینترنت پرداختند هدف این پژوهش بررسی اثربخشی آموزش مولفه های هوش هیجانی (خودآگاهی هیجانی و کنترل تکانه) بر آثار منفی اعتیاد به اینترنت (کاربری اجباری و کناره گیری اجتماعی) بود .
جامعه آماری پژوهش، دانش آموزان پسر دوره متوسطه منطقه 3 شهر تهران بود، که 30 نفر از دانش آموزان «مرکز توسعه صادرات ایران» بر اساس آزمون های تشخیصی اعتیاد به اینترنت به عنوان نمونه انتخاب شدند و به طور تصادفی به دو گروه کنترل و آزمایش تقسیم شدند. گروه آزمایش در زمینه خودآگاهی هیجانی و کنترل تکانه در 8 جلسه مورد آموزش قرار گرفتند. با توجه به این که طرح تحقیق پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بوده است ابزارهای اندازه گیری اعتیاد به اینترنت، هوش هیجانی بار آن، کاربری مشکل زای اینترنت کاپلان (2002) در دو نوبت قبل از آموزش و بعد از آموزش مورد اجرا قرار گرفت. داده های جمع آوری شده از این پرسش نامه ها با روش های آماری توصیفی و استنباطی تحلیل کوواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که خودآگاهی هیجانی و کنترل تکانه و به تبع آنها هوش هیجانی کلی پس از آموزش در گروه آزمایش، به طور معناداری افزایش پیدا کرده است. میزان کاربری اجباری اینترنت و کناره گیری اجتماعی در کاربرانی که مورد آموزش قرار گرفته بودند به طور معناداری کاهش پیدا کرده و میزان این متغیرها در گروه کنترل از نظر آماری تفاوت معناداری داشته است.
9- رمضانخانی و سیاری (1378) در تحقیقی با عنوان « بررسی وضعیت آموزش مهارتهای زندگی در نظام آموزش و پرورش کشور » که بر روی تعدادی از دانش آموزان ابتدائی،