تاریخچه مواد مخدر
سابقه آشنایی بشر با مواد مخدر به زمان تشکیل اولین تمدن ها بر روی کره زمین باز می گردد. همر نخستین کسی است که در نوشته های خود به گل خشخاش اشاره کرده است. سومریان در حدود یازده هزار قبل نه تنها افیون را می شناختند واستعمال می کردند بلکه به گیاه خشخاش، نام گیاه شادی آور داده بودند (پایگاه بسیج ،1386 ).
هندوها هنوز هم در برخی جشن های مذهبی خود از مواد مستی آور استفاده می کنند، امپراتوری مغول ها نیز از معجون بعضی مواد اعتیاد آور به عنوان منبع نیرو و قدرت استفاده می کردند (اعظم ،1984؛ به نقل از مرمزی ،1389).
در طی جنگ داخلی آمریکا، مرفین آزادانه میان سربازان توزیع می شد، توشه سربازان زخمی برگشته از جنگ، مرفین و سرنگ و ترزیق زیر جلدی است (جونز ،1999 ؛احمد وند ،1386 ).
درباره ورود تریاک به ایران نقل قول های متفاوتی وجود دارد. به نظر عده ای تریاک را عربها به ایران وارد کردند .برخی محققان مدعی اند که ، در حمله مغول به ایران، سربازان مغولی افیون را وارد ایران کردند و عده ای نیز ورود تریاک را تحفه نادر شاه از هند می دانند (همان منبع ).
هروئین در ایران از سال 1335 رواج پیدا کرد و علیرغم قوانین زیادی مانند مجازات مرتکبین قاچاق تریاک و هروئین، قانون منع کشت خشخاش، قانون کشت محدود خشخاش و تصویب نامه های مختلف همچنان خرید و فروش آن در گوشه و کنار ایران به خصوص تهران به چشم می خورد طبق آمار انستیتوی روانپزشکی ایران در حدود 55 درصد معتادان ایران در استان های سیستان و بلوچستان، تهران، خراسان و کرمانشاه هستند (میلانی فرد ،1382 ).
تعاریف
داروهای روان گردان
داروهایی هستند که روی دستگاه عصبی تاثیر می گذارندو هشیاری را تغییر می دهند، ادراکات را جرح و تعدیل کرده و خلق را عوض می کنند (سانتراک،ترجمه فیروز بخت ،1385).
وابستگی به دارو
عبارت از مجموعه ای از علائم و نشانگان بالینی است که به دنبال مصرف مواد در حالات رفتاری، شناختی و فیزیولوژی ظاهر می شود. فرد وابسته به مواد علیرغم تجربه مشکلات متعدد ناشی از مصرف مواد قادر به قطع مصرف نیست و به طور اجباری و وسواس گونه ای به مصرف آن ادامه می دهد. بر اساس ملاک های تشخیصی IV-DSM ترجمه (پور افکاری،1388 )، برای اینکه فرد را بیمار وابسته به مواد بدانیم لازم است حداقل 12 ماه الگوی مستمر مصرف مواد را داشته باشد.
سوءمصرف مواد
در مقابل افراد “وابسته “کسانی قرار دارند که اقدام به مصرف می کنند اما نشانگان بالینی آنها با افراد وابسته مطابقت ندارد. الگوی مصرف آنها جنبه اجباری ندارد، اما نتایج مضر و مخرب به دنبال دارد. معیار های تشخیصی برای سوء مصرف مواد عبارتند از :
- ناتوانی در برآورد کردن تعهدات
- مصرف مواد در موقعیت های خطرناک مثلا” هنگام رانندگی
- مشکلات قانونی
- مشکلات میان فردی که با یک مورد یا بیشتر مشخص می شود (هالجین ،ویتبورن؛ به ترجمه سید محمدی ،1389 ).
دارو های روان گردان
روی پنج طبقه از داروهای روان گردان تمر کز می کنیم که عبارتند از: داروهای مخدر، داروهای آرامبخش، داروهای محرک، داروهای توهم زا، کانابیس.
داروهای مخدر یا افیونی
داروهایی هستند که از تریاک به دست می آیند و می توانند درد را تسکین ببخشند. داروهای اصلی در این طبقه هروئین و مرفین هستند این داروها در مقادیر مصرف بالا می توانند سیستم عصبی مرکزی را به قدری کند کنندکه فرد در اثر توقف تنفس یا اضمحلال سیستم قلبی- عروقی بمیرد (ویتن ،ترجمه سید محمدی ،1386 ).
داروهای آرام بخش
باربیتوراتها طبقه ای از داروهای مسکن هستند که ویژگی آرام بخش دارند. باربیتورات ها موجب اختلال عملکرد های شناختی همچون قضاوت، کنترل تکانه و یادگیری مطالب جدید می شوند (دنینگ و همکاران، ترجمه میراکبری، 1385 ).
داروهای محرک
دارو هایی هستند که بر انگیختگی سیستم عصبی مرکزی و فعالیت رفتاری را افزایش می دهند .این داروها می توانند نوعی روان پریش ایجاد کنند که با توهمات و هذیان ها مشخص می شود و مشکلاتی را در حافظه و سایر کارکرد های شناختی ایجاد می کنند (نوید، راتوس، ترجمه سید محمدی، 1388 ).
داروهای توهم زا
داروهای توهم زای اصلی LSD ،مسکالین و سیلوسیبین هستند. این داروها تاثیرات مشابهی دارند، اما از لحاظ قدرت بسیار متفاوتند. مصرف LSD باعث تغییراتی در رفتار، اختلال در حواس بینایی و شنوایی، اضطراب و ترس ناگهانی، حتی اقدام به خودکشی در فرد می شود (شاکرمی ،1386 ) .
کانابیس
گیاه شاهدانه است که از آن ماری جوانا، حشیش و THCبه دست می آید ماری جوانا به حافظه کوتاه مدت، ارتباط کلامی و یادگیری آسیب می رساند ومصرف بیش از حد آن خطرات زیادی به همراه می آورد از جمله افزایش فشار قلبی، تضعیف دستگاه ایمنی (زندن، ترجمه گنجی، 1388 ).
1-Homer
2- Azam,N
3- Jonnes,J
4-Heroin
1- Morfin
1- Stimulants
2-Hallucinigens
3- Canabis